ประเทศคีร์กีซสถาน
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
สาธารณรัฐคีร์กีซ Кыргыз Республикасы (คีร์กีซ) | |
|---|---|
.svg) ที่ตั้งของ ประเทศคีร์กีซสถาน (เขียว) | |
| เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด | บิชเคก 42°52′N 74°36′E / 42.867°N 74.600°E |
| ภาษาราชการ | คีร์กีซ (ภาษาประจำรัฐ) รัสเซีย (ภาษาราชการ) |
ภาษาอื่น ๆ | [1] |
| กลุ่มชาติพันธุ์ (ค.ศ. 2019[3]) | |
| ศาสนา | |
| การปกครอง | รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐระบบประธานาธิบดี |
| ซาดือร์ จาปารัฟ | |
| อากึลเบก จาปารัฟ | |
| นูร์ลันเบก ชากียิฟ | |
| สภานิติบัญญัติ | สภาสูงสุด |
| ก่อตั้ง | |
| ค.ศ. 840 | |
| 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1917 | |
| 5 ธันวาคม ค.ศ. 1936 | |
| 31 สิงหาคม ค.ศ. 1991 | |
| 21 ธันวาคม ค.ศ. 1991 | |
| 26 ธันวาคม ค.ศ. 1991 | |
| 2 มีนาคม ค.ศ. 1992 | |
| พื้นที่ | |
• รวม | 199,951 ตารางกิโลเมตร (77,202 ตารางไมล์) (อันดับที่ 85) |
| 3.6 | |
| ประชากร | |
• ค.ศ. 2020 ประมาณ |  6,586,600[2] (อันดับที่ 110) |
• สำมะโนประชากร ค.ศ. 2009 | 5,362,800 |
| 27.4 ต่อตารางกิโลเมตร (71.0 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 176) | |
| จีดีพี (อำนาจซื้อ) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 35.324 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[5] (อันดับที่ 127) |
• ต่อหัว | 5,470 ดอลลาร์สหรัฐ[5] (อันดับที่ 134) |
| จีดีพี (ราคาตลาด) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 8.455 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ[5] (อันดับที่ 141) |
• ต่อหัว | 1,309 ดอลลาร์สหรัฐ[5] (อันดับที่ 158) |
| จีนี (ค.ศ. 2018) |  27.7[6]ต่ำ |
| เอชดีไอ (ค.ศ. 2019) | 0.697[7] ปานกลาง · อันดับที่ 120 |
| สกุลเงิน | โซมคีร์กีซสถาน (c) (KGS) |
| เขตเวลา | UTC+6 (เวลาคีร์กีซสถาน) |
| ขับรถด้าน | ขวามือ |
| รหัสโทรศัพท์ | +996 |
| รหัส ISO 3166 | KG |
| โดเมนบนสุด | .kg |
คีร์กีซสถาน (อังกฤษ: Kyrgyzstan; คีร์กีซ: Кыргызстан, ออกเสียง: [qɯrʁɯsˈstɑn]; รัสเซีย: Киргизия) หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐคีร์กีซ (อังกฤษ: Kyrgyz Republic; คีร์กีซ: Кыргыз Республикасы; รัสเซีย: Кыргызская Республика) เป็นประเทศในเอเชียกลาง มีพรมแดนติดกับประเทศจีน คาซัคสถาน ทาจิกิสถาน และอุซเบกิสถาน เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล เมืองหลวงและเมืองใหญ่ที่สุดมีชื่อว่าบิชเคก (Бишкек – เดิมเรียกว่า ฟรุนเซ Фрунзе) คีร์กีซสถานเดิมเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต
ภูมิศาสตร์
แก้ที่ตั้ง คีร์กีซสถานมีที่ตั้งตามพิกัดภูมิศาสตร์อยู่ระหว่างละติจูด 37–43 องศาเหนือ และระหว่างลองจิจูด 71–80 องศาตะวันออก มีขนาดพื้นที่ 198,500 ตารางกิโลเมตร
ลักษณะภูมิประเทศ
แก้คีร์กีซสถานมีภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาเทียนชานที่แยกตัวออกมาจากปามีร์นอต ปรากฏทะเลสาบอิสซิค-คุลอยู่ระหว่างสันเขาสูงบริเวณตอนกลางของประเทศ เทือกเขาเทียนชานในเขตคีร์กีซสถานเป็นต้นน้ำของแม่น้ำซีร์ดาเรียที่ไหลลงทะเลอารัลในตอนกลางของภูมิภาค
ลักษณะภูมิอากาศ
แก้ลักษณะภูมิอากาศที่ปรากฏในพื้นที่ของคีร์กีซสถาน พิจารณาเป็นเขตของภูมิอากาศได้ดังนี้
- เขตภาคพื้นทวีป ฝนตกมาก อบอุ่นในฤดูร้อน หนาวเย็นในฤดูหนาว ปรากฏอยู่ตามพื้นที่หน้าเขาของเทือกเขาเทียนชาน
- เขตขั้วโลก อากาศหนาวจัด ปรากฏอยู่ตามสันเขาสูงซึ่งเป็นพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศ ลักษณะอากาศหนาวคล้ายขั้วโลก
การแบ่งเขตการปกครอง
แก้
ประเทศคีร์กีซสถานแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 7 จังหวัด (oblast) และ 2 นคร* (shaar) ได้แก่
- จังหวัดจาลาลาบัต (จาลาลาบัต)
- จังหวัดชึย (บิชเคก)
- จังหวัดตาลัส (ตาลัส)
- จังหวัดนารึน (นารึน)
- จังหวัดบัตเกน (บัตเกน)
- จังหวัดออช (ออช)
- จังหวัดอือซึก-เกิล (คาราคอล)
- บิชเคก*
- ออช*
หมายเหตุ: ชื่อศูนย์กลางการปกครองอยู่ในวงเล็บ
แต่ละจังหวัดแบ่งเป็นอำเภอ (raion) ปกครองโดยเจ้าหน้าที่ที่ได้รับการแต่งตั้งจากรัฐบาลกลาง ชุมชนในชนบทเรียกว่า อายึลโอกโมตู (aiyl okmotu) และประกอบด้วยหมู่บ้านเล็ก ๆ 20 หมู่บ้านเป็นอย่างมาก ปกครองตนเอง มีนายกเทศมนตรีและสภาที่ได้รับการเลือกตั้ง
เศรษฐกิจ
แก้- ด้านเกษตรกรรม เศรษฐกิจหลักของคีร์กีซสถานอยู่บนพื้นฐานของเกษตรกรรม พืชที่สำคัญได้แก่ ยาสูบ ฝ้าย องุ่น มันฝรั่ง และผลไม้ต่าง ๆ สัตว์เลี้ยงที่สำคัญได้แก่ แกะและแพะ ซึ่งมีทั้งเลี้ยงแบบเร่ร่อนและแบบฟาร์มปศุสัตว์
- ด้านอุตสาหกรรม ส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมขั้นต้น ได้แก่ เครื่องจักรขนาดเล็ก สิ่งทอ อาหาร ปูนซีเมนต์ เครื่องเรือน และมอเตอร์ไฟฟ้า
- ด้านสินค้าระหว่างประเทศ
- สินค้าส่งออก ได้แก่ อะลูมิเนียม เครื่องใช้ไฟฟ้า ฝ้าย ผลไม้ น้ำมันพืช และสิ่งทอ ส่งออกไปเยอรมนี อุซเบกิสถาน รัสเซีย จีน และคาซัคสถาน
- สินค้าที่นำเข้า ได้แก่ น้ำมัน แก๊สธรรมชาติ เครื่องจักร และอาหารสำเร็จรูป นำเข้าจากรัสเซีย อุซเบกิสถาน คาซัคสถาน สหรัฐอเมริกา และตุรกี
- สินค้าส่งออก ได้แก่ อะลูมิเนียม เครื่องใช้ไฟฟ้า ฝ้าย ผลไม้ น้ำมันพืช และสิ่งทอ ส่งออกไปเยอรมนี อุซเบกิสถาน รัสเซีย จีน และคาซัคสถาน
ประชากร
แก้ศาสนา
แก้ประชากรส่วนใหญ่ของประเทศนับถือศาสนาอิสลามนิกายซุนนีย์ ร้อยละ 80 รองลงมาคือศาสนาคริสต์นิกายออร์ทอดอกซ์รัสเซีย ร้อยละ 17 และศาสนาอื่น ๆ อีกร้อยละ 3[8] ขณะที่ศูนย์วิจัยพิว (Pew Research Center) ได้ประมาณการตัวเลขชาวคีร์กีซที่เป็นมุสลิมในปี พ.ศ. 2552 ว่ามีมากถึงร้อยละ 86.3 ของประชากร[9]
แม้ว่าคีร์กีซสถานจะเคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของสหภาพโซเวียตที่มิเคยสนับสนุนให้นับถือศาสนา แต่ในปัจจุบันคีร์กีซสถานมีอิทธิพลของอิสลามต่อการเมืองสูงขึ้น[10] เป็นต้นว่า มีสวัสดิการลดภาษีให้แก่ผู้ที่เดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์ในนครมักกะห์[10] ประชากรส่วนใหญ่ในประเทศนับถือนิกายซุนนีย์และใช้การศึกษาในแนวทางมัซฮับฮานาฟี[11]
ศาสนาอิสลามในคีร์กีซสถาน เป็นมากกว่าปูมหลังทางวัฒนธรรม และเกินกว่าหลักวัตรปฏิบัติ มีศาสนิกชนจำนวนไม่น้อยพยายามฟื้นฟูศาสนาให้คงอยู่ดังเดิม ตูร์ซันเบ บากีร์อูลู ผู้ตรวจการแผ่นดินและนักสิทธิมนุษยชนชาวคีร์กีซ ได้ให้ข้อสังเกตว่า "ในยุคแห่งความเป็นอิสระนี้ ไม่น่าแปลกใจอะไรที่จะหวนกลับไปหารากเหง้าและจิตวิญญาณ ไม่เพียงแต่ในคีร์กีซสถานเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงอดีตสาธารณรัฐต่าง ๆ ของโซเวียต มันจะเป็นสิ่งที่ผิดศีลธรรม เพื่อพัฒนาสังคมที่ใช้การตลาดโดยไม่คำนึงถึงมิติทางจริยธรรม"[10]
เบร์เมต์ อะคาเยวา บุตรสาวของอดีตประธาธิบดีอัสการ์ อะกาเยฟ ได้ให้สัมภาษณ์ในปี พ.ศ. 2550 ว่าศาสนาอิสลามจะแผ่ขยายไปทั่วประเทศ[12] เธอเน้นย้ำว่ามัสยิดถูกสร้างขึ้นจำนวนมากในประเทศเพื่ออุทิศให้แก่พระศาสนา เธอได้ให้ข้อสังเกตว่า "มันไม่ได้เป็นสิ่งที่ไม่ดีในตัวของมัน มันทำให้สังคมเรามีคุณธรรมมากยิ่งขึ้น สะอาดมากยิ่งขึ้น"[12] ทั้งยังแสดงให้เห็นถึงความแตกต่างของอิสลามดั้งเดิมกับอิสลามในปัจจุบัน[13]
ส่วนศาสนาอื่น ๆ อย่างศาสนาคริสต์ โดยเฉพาะนิกายรัสเซียออร์ทอดอกซ์ และยูเครนออร์ทอดอกซ์ ในกลุ่มที่มีเชื้อสายรัสเซียและยูเครน ส่วนนิกายลูเธอแรน กับนิกายอานาบัปติสต์ อยู่ในกลุ่มเชื้อสายเยอรมัน และนอกจากนี้ยังมีกลุ่มที่นับถือนิกายโรมันคาทอลิกประมาณ 600 คน[14][15]
ส่วนการนับถือภูตผียังพอมีให้เห็นบ้าง เช่นประเพณีติดธงมนต์บนต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่มีกลิ่นอายของพุทธศาสนาซึ่งเคยมีอิทธิพลเหนือดินแดนแถบนี้มาช้านาน แม้ว่าประเพณีบางอย่างเป็นวัตรปฏิบัติของพวกซูฟีก็ตาม[16] ทั้งนี้ในประเทศคีร์กีซสถานเคยมีกลุ่มชาวยิวเมืองบูฆอรออยู่ด้วย แต่ปัจจุบันชนกลุ่มดังกล่าวได้ย้ายออกไปยังสหรัฐอเมริกา และอิสราเอลแล้ว
เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551 รัฐสภาได้มีมติเห็นชอบเป็นเอกฉันท์ในการออกกฎหมายเพิ่มเติม เกี่ยวกับชุมนุมเกี่ยวกับศาสนาตั้งแต่ 10-200 คน ว่าด้วย "การกระทำอันรุนแรงที่มุ่งเป้าไปยังศาสนิก" และห้ามทำกิจกรรมทางศาสนาในโรงเรียนหรือองค์กรที่มิได้รับการจดทะเบียน[17] ซึ่งถูกลงนามโดยประธานาธิบดีกูร์มานเบก บากีฟ เมื่อวันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2552[18]
ภาษา
แก้คีร์กีซสถานเป็นหนึ่งในสองสาธารณรัฐโซเวียตในอดีตที่อยู่ในเอเชียกลาง (ร่วมกับประเทศคาซัคสถาน) ที่มีภาษารัสเซียเป็นภาษาราชการ ภาษาคีร์กีซถูกนำมาใช้เป็นภาษาราชการในปีพ.ศ. 2534 หลังจากกระแสเรียกร้องกดดันจากชนกลุ่มน้อยชาวรัสเซียในประเทศ คีร์กีซสถานได้ประกาศใช้ภาษารัสเซียเป็นภาษาราชการเช่นกันในปี พ.ศ. 2540 ทำให้มีภาษาราชการสองภาษา
ภาษาคีร์กีซอยู่ใน กลุ่มภาษาเตอร์กิกสาขากลุ่มภาษาเคียบชัก ที่มีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับภาษาคาซัค, ภาษาการากัลปัก และภาษาตาตาร์ โนไก ใช้อักษรอาหรับในการเขียนจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 12 อักษรละตินได้ถูกเสนอและนำมาใช้แทนในปี พ.ศ. 2471 และต่อมาเปลี่ยนมาใช้อักษรซีริลลิกตามคำสั่งของ สตาลิน ในปี พ.ศ. 2484
จากการสำรวจสำมะโนประชากรปี 2552 [19]ประชากรกว่า 4.1 ล้านคน พูดภาษาคีร์กีซเป็นภาษาแม่หรือภาษาที่สองและ 2.5 ล้านคนพูดภาษารัสเซียเป็นภาษาแม่หรือภาษาที่สอง, ภาษาอุซเบกเป็นภาษาที่มีการกระจายตัวของผู้พูดเป็นภาษาแม่อย่างกว้างขวางที่สุด มากเป็นอันดับสองรองลงมาคือภาษารัสเซีย, ภาษารัสเซียเป็นภาษาที่มีการกระจายตัวของผู้พูดเป็นภาษาที่สองอย่างกว้างขวางที่สุด ตามด้วยภาษาคีร์กีซและภาษาอุซเบก
| ภาษา | ผู้พูดเป็นภาษาแม่ | ผู้พูดเป็นภาษาที่สอง | จำนวนรวม |
|---|---|---|---|
| ภาษาคีร์กีซ | 3,830,556 | 271,187 | 4,121,743 |
| ภาษารัสเซีย | 482,243 | 2,109,393 | 2,591,636 |
| ภาษาอุซเบก | 772,561 | 97,753 | 870,314 |
| ภาษาอังกฤษ | 28,416 | 28,416 | |
| ภาษาฝรั่งเศส | 641 | 641 | |
| ภาษาเยอรมัน | 10 | 10 | |
| อื่น ๆ | 277,433 | 31,411 |
ธุรกิจและกิจกรรมทางการเมืองหลายอย่างดำเนินการในภาษารัสเซีย จนกระทั่งเมื่อเร็ว ๆ นี้ ภาษาคีร์กีซยังคงเป็นภาษาที่ใช้พูดที่บ้านและไม่ค่อยได้ใช้ในระหว่างการประชุมหรือกิจกรรมอื่น ๆ อย่างไรก็ตามการประชุมรัฐสภา ในระยะหลังนี้ส่วนใหญ่จะดำเนินการในภาษาคีร์กีซพร้อมทั้งมีล่ามทำการแปลสำหรับผู้ที่ไม่ได้พูดคีร์กีซ
อ้างอิง
แก้- ↑ "Kyrgyzstan's Constitution of 2010 with Amendments through 2016" (PDF). Constitute Project. สืบค้นเมื่อ 2 September 2020.
- ↑ 2.0 2.1 "Основные итоги естественного движения населения январе-августе 2020г". stat.kg.
- ↑ 5.01.00.03 Национальный состав населения. [5.01.00.03 Total population by nationality]. Bureau of Statistics of Kyrgyzstan (ภาษารัสเซีย, คีร์กีซ และ อังกฤษ). 2019. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (XLS)เมื่อ 2018-11-13. สืบค้นเมื่อ 2021-10-28.
- ↑ "History of Central Asia". Encyclopædia Britannica. สืบค้นเมื่อ 12 March 2021.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 "Kyrgyz Republic". data.worldbank.org. World Bank. สืบค้นเมื่อ 14 December 2019.
- ↑ "GINI index (World Bank estimate) - Kyrgyz Republic". data.worldbank.org. World Bank. สืบค้นเมื่อ 22 March 2020.
- ↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
- ↑ "Kyrgyzstan". State.gov. สืบค้นเมื่อ 2010-04-17.
- ↑ "MAPPING THE GLOBAL MUSLIM POPULATION A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population" (PDF). Pew Research Center. October 2009. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-05-19. สืบค้นเมื่อ 2012-03-15.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 "ISN Security Watch – Islam exerts growing influence on Kyrgyz politics". Isn.ethz.ch. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- ↑ "Kyrgyzstan – Quick facts, statistics and cultural notes". Canadiancontent.net. 2005-04-04. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-06-26. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- ↑ 12.0 12.1 "EurasiaNet Civil Society – Kyrgyzstan: Time to Ponder a Federal System – Ex-President's Daughter". Eurasianet.org. 2007-07-17. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-11-06. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- ↑ "Religion and expressive culture – Kyrgyz". Everyculture.com. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- ↑ "Kirguistán la Iglesia renace con 600 católicos" (ภาษาสเปน). ZENIT. 2 October 2008. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 October 2008.
- ↑ "Religion in Kyrgyzstan". Asia.msu.edu. 4 March 2010. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2 July 2007. สืบค้นเมื่อ 2 May 2010.
- ↑ Shaikh Muhammad Bin Jamil Zeno, Muhammad Bin Jamil Zeno – 2006, pg. 264
- ↑ "Kyrgyzstan's Religious Law". Voanews.com. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- ↑ "Human Rights Activists Condemn New Religion Law". Eurasianet.org. 2009-01-16. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-04-29. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- ↑ "Перепись населения и жилищного фонда Кыргызской Республики (Population and Housing Census of the Kyrgyz Republic), 2009". NSC of Kyrgyzstan. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 21 January 2013. สืบค้นเมื่อ 9 October 2012.
อ่านเพิ่ม
แก้- Historical Dictionary of Kyrgyzstan by Rafis Abazov
- Kyrgyzstan: Central Asia's Island of Democracy? by John Anderson
- Kyrgyzstan: The Growth and Influence of Islam in the Nations of Asia and Central Asia by Daniel E. Harmon
- Lonely Planet Guide: Central Asia by Paul Clammer, Michael Kohn and Bradley Mayhew
- Odyssey Guide: Kyrgyz Republic by Ceri Fairclough, Rowan Stewart and Susie Weldon
- Politics of Language in the Ex-Soviet Muslim States: Azerbaijan, Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan and Tajikistan เก็บถาวร 2010-06-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน by Jacob M. Landau and Barbara Kellner-Heinkele. Ann Arbor, University of Michigan Press, 2001. ISBN 978-0-472-11226-5
- Kyrgyzstan: Traditions of Nomads by V. Kadyrov, Rarity Ltd., Bishkek, 2005. ISBN 9967-424-42-7
- Cities in Kyrgyzstan
- Bishkek city of Kyrgyzstan
- Osh city of Kyrgyzstan
- Jalal-Abad city of Kyrgyzstan
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้
หาความหมายจากวิกิพจนานุกรม
ภาพและสื่อจากคอมมอนส์
เนื้อหาข่าวจากวิกิข่าว
คำคมจากวิกิคำคม
ข้อมูลต้นฉบับจากวิกิซอร์ซ
หนังสือจากวิกิตำรา
ข้อมูลการเดินทางจากวิกิท่องเที่ยว
ข้อมูลจากวิกิสนเทศ
- รัฐบาล
- เว็บไซต์ทางการประธานาธิบดีคีร์กีซสถาน
- เว็บไซต์ทางการรัฐบาลคีร์กีซสถาน
- เว็บไซต์ทางการรัฐสภาคีร์กีซสถาน
- Laws of the Kyrgyz Republic
- ข้อมูลทั่วไป
- Country Profile from BBC News
- Kyrgyzstan. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
- Kyrgyzstan at UCB Libraries GovPubs
- Kyrgyz Publishing and Bibliography
- Key Development Forecasts for Kyrgyzstan from International Futures
- แผนที่
