เสียงพยัญชนะนาสิก
เสียงพยัญชนะนาสิก เป็นเสียงพยัญชนะที่เกิดจากการหย่อนเพดานอ่อนในปาก แล้วปล่อยอากาศอย่างอิสระออกทางจมูก อวัยวะในช่องปากรูปแบบต่าง ๆ ทำหน้าที่สั่นพ้องเสียงให้ก้อง แต่อากาศจะไม่ออกมาทางช่องปากเพราะถูกกักด้วยริมฝีปากหรือลิ้น นอกจากนี้ยังมีเสียงพยัญชนะอื่นที่ออกเสียงขึ้นจมูก (nasalized) ซึ่งพบได้ยาก
คำอธิบาย
แก้โดยหลักการแห่งการเกิดเสียง เสียงนาสิกเป็นเสียงกลุ่มซอนอรันต์ (sonorant) ซึ่งหมายความว่าเสียงกลุ่มนี้จะไม่ปิดกั้นลมออก และเป็นเสียงก้องเสมอในแทบทุกภาษา เว้นแต่ภาษาไอซ์แลนด์กับภาษาเวลส์ที่มีแบบเสียงไม่ก้อง (ในขณะที่เสียงกลุ่มอ็อบสตรูอันต์ (obstruent) คือเสียงที่ปิดกั้นลมออก หรือปล่อยอากาศปริมาณน้อย และมีทั้งเสียงก้องและไม่ก้อง) อย่างไรก็ตามเสียงนาสิกต่าง ๆ ก็ถือว่าเป็นเสียงกักบนฐานที่เกิด เพราะการไหลของอากาศผ่านปากหยุดโดยสิ้นเชิง แต่ในขณะเดียวกันก็ปล่อยอากาศออกทางจมูกแทน จึงสามารถเรียกได้ว่าเสียงนาสิกมีพฤติกรรมที่เหมือนทั้งซอนอแรนต์และทั้งออบสตรูนต์ โดยทั่วไปเสียงนาสิกจะพิจารณาว่าเป็นซอนอแรนต์ตามคำอธิบาย แต่ในหลายภาษาเสียงนาสิกพัฒนามาจากหรือพัฒนาไปเป็นเสียงพยัญชนะกัก เสียงนาสิกมีแถบของพลังงานอยู่ที่ประมาณ 200 ถึง 2,000 เฮิรตซ์
| เสียงไม่ก้อง | เสียงก้อง | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| คำอธิบาย | IPA | SAMPA | เสียงไทย | คำอธิบาย | IPA | SAMPA | เสียงไทย |
| เสียงนาสิก ริมฝีปาก ไม่ก้อง | [m̥] หรือ [m̊] | [m_0] | — | เสียงนาสิก ริมฝีปาก ก้อง | [m] | [m] | [ม] |
| เสียงนาสิก ริมฝีปาก-ฟัน ไม่ก้อง | [ɱ̥] หรือ [ɱ̊] | [F_0] | — | เสียงนาสิก ริมฝีปาก-ฟัน ก้อง | [ɱ] | [F] | — |
| เสียงนาสิก ฟัน ไม่ก้อง | [n̪̥] หรือ [n̪̊] | [n_d_0] | — | เสียงนาสิก ฟัน ก้อง | [n̪] | [n_d] | — |
| เสียงนาสิก ปุ่มเหงือก ไม่ก้อง 1 | [n̥] หรือ [n̊] | [n_0] | — | เสียงนาสิก ปุ่มเหงือก ก้อง 1 | [n] | [n] | [น] |
| เสียงนาสิก ลิ้นม้วน ไม่ก้อง | [ɳ̥] หรือ [ɳ̊] | [n`_0] | — | เสียงนาสิก ลิ้นม้วน ก้อง | [ɳ] | [n`] | ([ณ]) |
| เสียงนาสิก เพดานแข็ง ไม่ก้อง | [ɲ̥] หรือ [ɲ̊] | [J_0] | — | เสียงนาสิก เพดานแข็ง ก้อง | [ɲ] | [J] | ([ญ]) |
| เสียงนาสิก เพดานอ่อน ไม่ก้อง | [ŋ̥] หรือ [ŋ̊] | [N_0] | — | เสียงนาสิก เพดานอ่อน ก้อง | [ŋ] | [N] | [ง] |
| เสียงนาสิก ลิ้นไก่ ไม่ก้อง | [ɴ̥] หรือ [ɴ̊] | [N\_0] | — | เสียงนาสิก ลิ้นไก่ ก้อง | [ɴ] | [N\] | |
- ^ สัญลักษณ์ [n] โดยปกติก็ใช้แทนเสียงนาสิกฐานฟันด้วยเช่นกัน (มากกว่าที่จะเป็น [n̪]) ในภาษาที่ออกเสียงไม่แตกต่างจากเสียงนาสิกฐานปุ่มเหงือก
เสียงนาสิก ลิ้นม้วน ก้อง [ɳ] เป็นเสียงปกติในกลุ่มภาษาอินโด-อารยัน
เสียงนาสิก เพดานแข็ง ก้อง [ɲ] เป็นเสียงปกติในภาษาแถบยุโรป เช่น ภาษาสเปน ñ, ภาษาฝรั่งเศสและภาษาอิตาลี gn, ภาษากาตาลา ภาษาฮังการี และภาษาลูกันดา ny, ภาษาเช็กและภาษาสโลวัก ň, ภาษาโปแลนด์ ń, ภาษาอุตซิตาและภาษาโปรตุเกส nh, ภาษาเซอร์เบีย ภาษาโครเอเชีย ภาษาบอสเนีย และภาษามอนเตเนโกร nj เป็นต้น
เสียงนาสิก เพดานอ่อน ก้อง [ŋ] มักเขียนแทนด้วยอักษรละติน ng
ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ ภาษาเยอรมัน ภาษาจีนกลาง ฯลฯ ล้วนมีเสียง [m], [n] และ [ŋ] แต่บางภาษาก็มีมากกว่านั้น เช่นภาษาทมิฬมีอักษรแต่ละตัวแทนเสียง [m], [n̪], [n], [ɳ], [ɲ] และ [ŋ] ได้แก่ ம, ந, ன, ண, ஞ และ ங ตามลำดับ
ภาษากาตาลา ภาษาอุตซิตา ภาษาสเปน และภาษาอิตาลีมีเสียง [m], [n], [ɲ] เป็นหน่วยเสียง (phoneme) และมี [ɱ], [ŋ] เป็นเสียงแปร (allophone) (สำเนียงภาษาสเปนในอเมริกาบางสำเนียง ไม่มีเสียงนาสิกฐานเพดานแข็ง มีแต่เพียงเสียงนาสิกที่ลิ้นส่วนหน้าสู่เพดานแข็ง (palatalized nasal) [nʲ] นย เหมือนในคำอังกฤษ canyon)
คำว่า เสียงหยุดนาสิก มักจะถูกย่อเหลือเพียงแค่ เสียงนาสิก อย่างไรก็ตามก็มีเสียงนาสิกอื่น ๆ เช่น เสียงเสียดแทรกนาสิก เสียงสะบัดลิ้นนาสิก และเสียงสระนาสิก เช่นในภาษาฝรั่งเศส ภาษาโปรตุเกส ภาษากาตาลา (บางสำเนียง) ภาษาโยรูบา ภาษากเบ ภาษาโปแลนด์ และภาษาสโลวีเนียสำเนียงลูบลิยานา ในสัญลักษณ์สัทอักษรสากล เสียงสระนาสิกแสดงด้วยเครื่องหมายทิลเดอ (~) ไว้เหนือสระ เช่น คำฝรั่งเศส sang [sɑ̃] ออกเสียงคล้าย ซอง แต่ไม่ใช่เสียงสะกด
ภาษาที่ไม่มีเสียงนาสิก
แก้ภาษาเพียงส่วนน้อยประมาณ 2.3% ของโลก ไม่มีเสียงพยัญชนะนาสิก [1] Ferguson จึงตั้งข้อสังเกตว่าทุกภาษาจะต้องมีเสียงพยัญชนะนาสิกเป็นหลักอย่างน้อยหนึ่งเสียง [2] เมื่อมีภาษาใดภาษาหนึ่งถูกจัดว่าไม่มีเสียงพยัญชนะนาสิกแล้ว เสียงนาสิกที่เกิดขึ้นจะถือว่าเป็นเสียงแปร คือไม่ใช่รูปแบบทางทฤษฎีที่จะยอมรับได้ว่าเสียงนาสิกเป็นเสียงพื้นฐานของภาษานั้น
- บางภาษาในตระกูลภาษาไนเจอร์-คองโก อาทิ ภาษาปิราฮาง (Pirahã) แห่งลุ่มแม่น้ำแอมะซอน
- ภาษาทลิงกิต (Tlingit) มี [l] และ [n] เป็นเสียงแปร
- กลุ่มภาษาชิมาควัน (Chimakuan) กลุ่มภาษาซาลิชัน (Salishan) กลุ่มภาษาวากาชัน (Wakashan) ที่พูดโดยชาวอินเดียแดงไม่มีเสียงนาสิกใด ๆ เลย เช่นภาษากวิลียูต (Quileute) ภาษาลูชูตซีด (Lushootseed) ภาษามาคอ (Makah)
- บางสำเนียงของภาษาโรโตกาส (Rotokas) ในปาปัวนิวกินี และภาษากลุ่มเลกส์เพลน (Lakes Plain) ในปาปัวตะวันตก
อ้างอิง
แก้- ↑ Maddieson, Ian. 2008. Absence of Common Consonants. In: Haspelmath, Martin & Dryer, Matthew S. & Gil, David & Comrie, Bernard (eds.) The World Atlas of Language Structures Online. Munich: Max Planck Digital Library, chapter 18. Available online at http://wals.info/feature/18. Accessed on 2008-09-15.
- ↑ Ferguson (1963) 'Assumptions about nasals', in Greenberg (ed.) Universals of Language, pp 50-60.
- Ladefoged, Peter (1996). The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-19814-8.
{{cite book}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|coauthors=ถูกละเว้น แนะนำ (|author=) (help) - Saout, J. le (1973) 'Languages sans consonnes nasales', Annales de l Université d'Abidjan, H, 6, 1, 179-205.
- Williamson, Kay (1989) 'Niger-Congo overview', in Bendor-Samuel & Hartell (eds.) The Niger-Congo Languages, 3-45.