ภาษาซาคา

ภาษาซาคา หรือ ภาษายาคุต เป็นภาษากลุ่มเตอร์กิก มีผู้พูด 363,000 คน ในสาธารณรัฐซาคา (ยาคูเตีย) ของรัสเซีย การเรียงประโยคเป็นแบบประธาน-กริยาวิเศษณ์-กรรม-กริยา คำแสดงความเป็นเจ้าของมาก่อนคำที่เป็นเจ้าของ คำขยายตามหลังนามที่ถูกขยาย คำนามมีรุปเอกพจน์กับพหูพจน์ ไม่แบ่งเพศของนาม แต่มีการแยกสรรพนามบุรุษที่ 3 ระหว่างนามที่มีกับไม่มีชีวิต

ภาษาซาคา
ภาษายาคุต
саха тыла
ออกเสียง	[saχa tɯla]
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศรัสเซีย
ภูมิภาค	สาธารณรัฐซาคา (ยาคูเตีย), แคว้นมากาดัน, แคว้นอามูร์, ดินแดนครัสโนยาสค์ (Evenkiysky District)
ชาติพันธุ์	ชาวซาคา (สำมะโน ค.ศ. 2010)
จำนวนผู้พูด	450,000 คน  (2010)
ตระกูลภาษา	เตอร์กิก เตอร์กิกทั่วไป ไซบีเรีย เหนือ ภาษาซาคา
ระบบการเขียน	อักษรซีริลลิก
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	รัสเซีย สาธารณรัฐซาคา (ยาคูเตีย)
รหัสภาษา
ISO 639-2	sah
ISO 639-3	sah
ภาษาซาคา   ภาษาโดลกัน

อักขรวิธี

บทความหลัก: อักษรซาคา

ภาษาซาคาเขียนด้วยอักษรซีริลลิก ชุดตัวอักษรซาคาประกอบด้วยอักขระรัสเซียและอักขระเพิ่มเติม 5 ตัว ได้แก่ Ҕҕ, Ҥҥ, Өө, Һһ, Үү

ชุดตัวอักษรซาคา (Saqalyy suruk-bičik):

ตัวอักษร	ชื่อ	สัทอักษรสากล	หมายเหตุ	การถอดเป็นอักษรโรมันแบบ KNAB
А а	а	/a/		A a
Б б	бэ	/b/		B b
В в	вэ	/v/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	V v
Г г	гэ	/ɡ/		G g
Ҕ ҕ	ҕэ	/ɣ, ʁ/		Ǧ ǧ
Д д	дэ	/d/		D d
Дь дь	дьэ	/ɟ͡ʝ/		Dj dj
Е е	е	/e, je/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	É é หรือ e
Ё ё	ё	/jo/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Ë ë
Ж ж	жэ	/ʒ/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Ž ž
З з	зэ	/z/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Z z
И и	и	/i/		I i
Й й	ый	/j, ȷ̃/		J j
К к	кы	/k/		K k
Л л	эл	/l/		L l
М м	эм	/m/		M m
Н н	эн	/n/		N n
Ҥ ҥ	ҥэ	/ŋ/		Ng ng
Нь нь	ньэ	/ɲ/		Nj nj
О о	о	/ɔ/		O o
Ө ө	ө	/ø/		Ö ö
П п	пэ	/p/		P p
Р р	эр	/ɾ/		R r
С с	эс	/s/		S s
Һ һ	һэ	/h/		Ḩ ḩ
Т т	тэ	/t/		T t
У у	у	/u/		U u
Ү ү	ү	/y/		Ü ü
Ф ф	эф	/f/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	F f
Х х	хэ	/x, q~χ/		H h หรือ q
Ц ц	цэ	/ts/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Ts ts
Ч ч	че	/c͡ç/		Č č
Ш ш	ша	/ʃ/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Š š
Щ щ	ща	/ɕː/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Šč šč
Ъ ъ	кытаанах бэлиэ	/◌.j/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	"
Ы ы	ы	/ɯ/		Y y
Ь ь	сымнатар бэлиэ	/◌ʲ/	มักเขียนเป็น дь และ нь (ดูข้างบน) เว้นแต่จะเป็นคำยืมภาษารัสเซีย	’ หรือ j
Э э	э	/e/		E e
Ю ю	ю	/ju/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Jú jú
Я я	я	/ja/	พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย	Já já

คำศัพท์

ซาคา (ซีริลลิก)	ซาคา (โรมัน)	ตุรกี	อาเซอร์ไบจาน	อุซเบก	ไทย	มองโกเลีย (ซีริลลิก)/มองโกเลีย (โรมัน)
аччыктааһын	aččyktaaḩyn	açlık	aclıq	ochlik	ความหิว	өлсгөлөн / ölsgölön
аччык	aččyk	aç	ac	och	หิว	өлссөн / ölssön
аат	aat	ad	ad	ot	ชื่อ	нэр / ner
балык	balyk	balık	balıq	baliq	ปลา	загас / zagas
балыксыт	balyksyt	balıkçı	balıqçı	baliqchi	ชาวประมง	загасчин / zagaschin
yy	uu	su	su	suv	น้ำ	ус /us
тимир	timir	demir	dəmir	temir	เหล็ก	төмөр /tömör
күөл	küöl	göl	göl	ko‘l	ทะเลสาบ	нуур /nuur
атах	ataq	ayak	ayaq	oyoq	เท้า
мурун	murun	burun	burun	burun	จมูก
баттах	battaq	saç	saç	soch	ผม	үс /üs
илии	ilii	el	əl	qo‘l	มือ
күн	kün	gün	gün	kun	วัน, ดวงอาทิตย์
муус	muus	buz	buz	muz	น้ำแข็ง	мөс /mös
ыт	yt	it	it	it	สุนัข
сүрэх	süreq	yürek	ürək	yurak	หัวใจ	зүрх /zürx
сарсын	sarsyn	yarın	sabah	ertaga	พรุ่งนี้
бүгүн	bügün	bugün	bugün	bugun	วันนี้
былыт	bylyt	bulut	bulud	bulut	ก้อนเมฆ
хаар	qaar	kar	qar	qor	หิมะ
хаан	qaan	kan	qan	qon	เลือด
эт	et	et	ət	et	เนื้อ
тиис	tiis	diş	diş	tish	ฟัน
ат	at	at	at	ot	ม้า
таас	taas	taş	daş	tosh	หิน
үүт	üüt	süt	süd	sut	นม	сүү /süü
ынах	ynaq	inek	inək	inak/sigir	วัว	үнээ /ünee
хара	qara	kara	qara	qora	ดำ	хар / xar
сыттык	syttyk	yastık	yastıq	yostiq	หมอน
быһах	byḩaq	bıçak	bıçaq	pichoq	มีด
бытык	bytyk	bıyık	bığ	mo‘ylov	หนวด
кыс, кыһын	kys, kyḩyn	kış, kışın	qış, qışın	qish	ฤดูหนาว
туус	tuus	tuz	duz	tuz	เกลือ
тыл	tyl	dil	dil	til	ลิ้น, ภาษา	хэл /xel
cаха тылa	saqa tyla	saha dili, sahaca	saxa dili, saxaca	yoqut tili, yoqutcha	ภาษาซาคา (ยาคุต)	Якут хэл / Yakut khel
кыыс	kyys	kız	qız	qiz	ลูกสาว, เด็กหญิง
уол	uol	oğul, oğlan	oğul, oğlan	o‘g‘il	ลูกชาย, เด็กชาย
үөрэтээччи	üöreteečči	öğretici, öğretmen	müəllim	o‘qituvchi	ครู
үөрэнээччи	üöreneečči	öğrenci,talebe	şagird, tələbə	o‘quvchi, talaba	นักเรียน
уһун	uhun	uzun	uzun	uzun	ยาว, สูง
кулгаах	kulgaaq	kulak	qulaq	quloq	หู
сыл	syl	yıl	il	yil	ปี	жил /jil
киһи	kihi	kişi	insan, kişi	kishi	มนุษย์, คน	хүн /hün
суол	suol	yol	yol	yo‘l	ถนน, เส้นทาง
асчыт	asčyt	aşçı	aşbaz	oshchi, oshpaz	พ่อครัว
тараах	taraaq	tarak	daraq	taroq	หวี
орто	orto	orta	orta	o‘rta	กลาง
күн ортото	kün ortoto	gün ortası	günorta	kun o‘rtasi	กลางวัน
күл	kül	gülmek	gülmək	kulmoq	หัวเราะ
өл	öl	ölmek	ölmək	o‘lmoq	ตาย เสียชีวิต
ис	is	içmek	içmək	ichmoq	ดื่ม
бил	bil	bilmek	bilmək	bilmoq	รู้
көр	kör	görmek	görmək	ko‘rmoq	ดู	хар /xar
үөрэн	üören	öğrenmek	öyrənmək	o‘rganmoq	เรียน
үөрэт	üöret	öğretmek	öyrətmək	o‘rgatmoq	สอน
ытыр	ytyr	ısırmak	dişləmək	tishlamoq	กัด
хас	qas	kazmak	qazmaq	qozmoq,qazmoq	ขุด
тик	tik	dikiş dikmek, dikmek	tikiş, tikmək	tikmoq	เย็บ
кэл	kel	gelmek	gəlmək	kelmoq	มา
салаа	salaa	yalamak	yalamaq	yalamoq	เลีย
тараа	taraa	taramak	daramaq	taramoq	หวีผม
биэр	bier	vermek	vermək	bermoq	ให้
бул	bul	bulmak	tapmaq	topmoq	หา
диэ	die	demek	demək	demoq, aytmoq	พูด
киир	kiir	girmek	girmək	kirmoq	เข้า
иһит	ihit	işitmek	eşitmək	eshitmoq	ได้ยิน
ас	as	açmak	açmaq	ochmoq	เปิด
тут	tut	tutmak	tutmaq	tutmoq	ถือ
ый	yj	ay	ay	oy	ดวงจันทร์
ыйытыы	yjytyy	soru	sual	savol	คำถาม
кыайыы	kyajyy	zafer	qələbə	g‘alaba	ชัยชนะ

ตัวเลข

ในตารางนี้ ตัวเลขภาษาซาคาจะเขียนด้วยอักษรโรมัน (ดูอักขรวิธี)

เตอร์กิกเก่า	อาเซอร์ไบจาน	ตุรกี	อุซเบก	ซาคา	ไทย
bir	bir	bir	bir	biir	หนึ่ง
eki	iki	iki	ikki	ikki	สอง
üç	üç	üç	uch	üs	สาม
tört	dörd	dört	tŏrt	tüört	สี่
beş	beş	beş	besh	bies	ห้า
altı	altı	altı	olti	alta	หก
yeti	yeddi	yedi	yetti	sette	เจ็ด
sekiz	səkkiz	sekiz	sakkiz	aǧys	แปด
tokuz	doqquz	dokuz	tŏqqiz	toǧus	เก้า
on	on	on	ŏn	uon	สิบ

ตัวอย่าง

ประโยคจากปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนข้อที่ 1:

อักษรของนอฟโกโรดอฟ (อักษรโรมัน/สัทอักษรสากล; ค.ศ. 1920–1929)	зɔn barɯta beje sltatɯgar nna bɯra:bɯgar teŋ blan try:ller. kiniler barɯ rk:n jd:q, sbasta:q blan try:ller, nna beje bejeleriger tɯlga ki:riniges bɯhɯ:lara dɔʃɔrdɔhu: tɯ:nna:q blqta:q.
อักษรโรมัน (ยางาลิฟ; ค.ศ. 1929—1939)	Çon вarьta вeje suoltatьgar uonna вьraaвьgar teꞑ вuolan tɵryyller. Kiniler вarь ɵrkɵn ɵjdɵɵq, suoвastaaq вuolan tɵryyller, uonna вeje вejeleriger tьlga kiiriniges вьhььlara doƣordohuu tььnnaaq вuoluoqtaaq.
อักษรซีริลลิกสมัยใหม่ (ค.ศ. 1939—ปัจจุบัน)	Дьон барыта бэйэ суолтатыгар уонна быраабыгар тэҥ буолан төрүүллэр. Кинилэр бары өркөн өйдөөх, суобастаах буолан төрүүллэр, уонна бэйэ бэйэлэригэр тылга кииринигэс быһыылара доҕордоһуу тыыннаах буолуохтаах.
ไทย	มนุษย์ทั้งปวงเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในศักดิ์ศรี และสิทธิ ต่างในตนมีเหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติต่อกันด้วยจิตวิญญาณแห่งภราดรภาพ