ทางยกระดับอุตราภิมุข

ทางยกระดับอุตราภิมุข หรือ ดอนเมืองโทลล์เวย์ หรือที่คนทั่วไปเรียกว่า โทลล์เวย์ เป็นทางด่วนสายหนึ่งที่อยู่ในความรับผิดชอบของกรมทางหลวง และบริษัท ทางยกระดับดอนเมือง จำกัด (มหาชน) โดยมีการแบ่งการบริหารจัดการทางยกระดับเป็น 2 ส่วน ได้แก่ ทางยกระดับดินแดง–ดอนเมือง เป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 31 และเป็นทางหลวงสัมปทาน และส่วนทางยกระดับอนุสรณ์สถาน−รังสิต เป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 มีแนวสายทางเริ่มจากบริเวณเขตพญาไท กรุงเทพมหานคร แล้วสิ้นสุดเส้นทางที่อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี รวมระยะทางทั้งสิ้น 28.224 กิโลเมตร โดยเปิดให้บริการเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2537

ทางยกระดับอุตราภิมุข
ดอนเมืองโทลล์เวย์
ทางยกระดับอุตราภิมุขซ้อนอยู่บนถนนวิภาวดีรังสิต
ข้อมูลของเส้นทาง
ความยาว	28.224 กิโลเมตร (17.538 ไมล์)
ประวัติ
มีขึ้นเมื่อ	พ.ศ. 2537–ปัจจุบัน
ทางหลวงที่เป็น ส่วนประกอบ	ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 31 (ช่วงดินแดง–อนุสรณ์สถานแห่งชาติ) ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 38 (ช่วงอนุสรณ์สถานแห่งชาติ–รังสิต)
ทางแยกที่สำคัญ
ปลายทางทิศใต้	ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ในเขตพญาไท กรุงเทพฯ
ปลายทางทิศเหนือ	ทล.พ.5 (โครงการในอนาคต) ใน อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี
ตำแหน่งที่ตั้ง
ประเทศ	ไทย
ระบบทางหลวง
ทางพิเศษ

ประวัติ

วัตถุประสงค์ของการก่อสร้างทางยกระดับอุตราภิมุข คือ การแก้ปัญหาการจราจรบนถนนวิภาวดีรังสิตและถนนพหลโยธิน โดยในระยะแรก กรมทางหลวงมีโครงการที่จะขยายช่องจราจรของถนนวิภาวดีรังสิต เพื่อเป็นการรองรับการสัญจรของรถยนต์ที่จะไปยังท่าอากาศยานดอนเมือง ซึ่งการจราจรบนถนนวิภาวดีรังสิตมีแนวโน้มที่สูงขึ้นทุกวัน จนติดขัดในช่วงเวลาเร่งด่วน แต่อุปสรรคของการขยายช่องจราจรคือ มีบ้านเรือนตั้งอยู่ริมเส้นทางเป็นจำนวนมาก จนไม่สามารถขยายช่องจราจรได้ กรมทางหลวงจึงมีแนวคิดที่จะสร้างเป็นทางยกระดับซ้อนทับบนถนน โดยใช้พื้นที่เกาะกลางถนนเพื่อรองรับโครงสร้าง แต่เนื่องจากในขณะนั้นงบประมาณของกรมทางหลวงมีไม่เพียงพอ จึงได้เสนอให้เอกชนได้เข้าร่วมประมูลโครงการเพื่อบริหารจัดการ โดยบริษัท ทางยกระดับดอนเมือง ได้ชนะประมูล และบริหารเส้นทางมาจนถึงปัจจุบัน

ตำนานยักษ์แบกเสา

เมื่อปี พ.ศ. 2535 ที่เริ่มมีการก่อสร้างทางยกระดับอุตราภิมุขขึ้น ซึ่งในระหว่างการก่อสร้างก็เกิดอุปสรรคขึ้นมากมาย ไม่ราบรื่นและติดขัด จนกระทั่งช่วงที่จะทำการยกเสาต้นนี้ขึ้น ก็เกิดอุปสรรคขึ้นอีก ทำอย่างไรก็ยกเสาไม่ขึ้น พอสร้างมาถึงห้าแยกลาดพร้าว ต้องสร้างทางยกระดับเหินข้ามแยกลาดพร้าว แต่สร้างเสาและคานได้ไม่กี่วันก็พังลงมาทับคนเสียชีวิต ซึ่งเกิดเหตุการณ์แบบนี้อยู่หลายครั้ง ทั้งที่ทำถูกต้องตามหลักวิศวกรรมทุกประการ ทำให้สร้างต่อไม่ได้ และมีคนงานเสียชีวิตจำนวนมาก เสายกขึ้นไม่ได้ โดยที่แยกอื่น ๆ ไม่มีปัญหาแบบแยกลาดพร้าว จนกระทั่งมีผู้แนะนำให้ปั้นรูปยักษ์แบกถนนไว้ที่เสาเพื่อแก้เคล็ด ทางโครงการจึงได้ขอให้กรมศิลปากรช่วยปั้นยักษ์สองตนขึ้นมา โดยการแกะสลักยักษ์ทำท่าแบกเสา ปรากฏว่าเกิดเรื่องเหลือเชื่อขึ้นอย่างมาก เพราะเมื่อแกะสลักรูปยักษ์เสร็จ เสาต้นนั้นก็ยกขึ้นได้อย่างง่ายดาย และสถานะการเงินของโครงการดีขึ้นอย่างไม่น่าเชื่อ ผู้คนต่างใช้งานทางด่วนแห่งนี้มากขึ้น และไม่ค่อยมีอุบัติเหตุอย่างเมื่อก่อน และในปัจจุบันยักษ์แบกเสาก็ยังคงอยู่ที่เดิม โดยมี 2 จุด ได้แก่ ทางลงสะพานข้ามแยกสุทธิสารฝั่งขาออก 1 ตน และ ทางลงสะพานข้ามห้าแยกลาดพร้าวฝั่งขาเข้า 1 ตน

รายละเอียดของเส้นทาง

ทางยกระดับอุตราภิมุขในเขตพญาไท

ทางยกระดับดินแดง−อนุสรณ์สถานแห่งชาติ

ทางยกระดับดินแดง−อนุสรณ์สถานแห่งชาติ หรือ ทางยกระดับดินแดง–ดอนเมือง เป็นทางหลวงสัมปทานประเภททางยกระดับ อยู่ในความรับผิดชอบของบริษัท ทางยกระดับดอนเมือง แต่ได้ถูกกำหนดเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 31 (ถนนวิภาวดีรังสิต) มีระยะทาง 20.897 กิโลเมตร โดยสัญญาสัมปทานจะสิ้นสุดในปี พ.ศ. 2577 มีแนวสายทางเริ่มจากปลายทางพิเศษเฉลิมมหานครในเขตพญาไท กรุงเทพมหานคร มุ่งไปทางทิศเหนือ โดยใช้พื้นที่เกาะกลางถนนวิภาวดีรังสิต ตั้งแต่หลักกิโลเมตรที่ 5+700 ถึงกิโลเมตรที่ 26+597 ผ่านท่าอากาศยานดอนเมือง แล้วสิ้นสุดช่วงนี้ที่ทางแยกต่างระดับอนุสรณ์สถานแห่งชาติ โดยเปิดให้บริการในช่วงดินแดง−หลักสี่ เมื่อวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2537 และเปิดให้บริการช่วงหลักสี่−อนุสรณ์สถานแห่งชาติ เมื่อวันที่ 3 ธันวาคม พ.ศ. 2541 พร้อมกันกับช่วงอนุสรณ์สถานแห่งชาติ−รังสิต

ทางยกระดับอนุสรณ์สถานแห่งชาติ−รังสิต

ทางยกระดับอนุสรณ์สถานแห่งชาติ−รังสิต เป็นทางยกระดับที่เป็นส่วนต่อขยายจากทางยกระดับอุตราภิมุข มีระยะทาง 7.327 กิโลเมตร (4.553 ไมล์) กำหนดเป็น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 38 อยู่ในความรับผิดชอบของกรมทางหลวง เริ่มต้นบริเวณอนุสรณ์สถานแห่งชาติ ซ้อนอยู่บนถนนวิภาวดีรังสิตตั้งแต่ช่วงกิโลเมตรที่ 26+597 ถึงกิโลเมตรที่ 28+500 และถนนพหลโยธินช่วงกิโลเมตรที่ 28+500 ถึงกิโลเมตรที่ 33+924 และสิ้นสุดบนถนนพหลโยธินบริเวณหน้าโรงกษาปณ์ ในอำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี ทางยกระดับช่วงนี้ไม่มีการเก็บค่าผ่านทาง โดยได้มีการยกเลิกการเก็บเงินค่าธรรมเนียมผ่านทางมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 จึงกำหนดสถานะให้เป็นทางหลวงแผ่นดิน

ทางขึ้น-ทางลง

ทางยกระดับอุตราภิมุข (ดินแดง-รังสิต)

รายชื่อทางออกบน ทิศทาง: ดินแดง-อนุสรณ์สถาน-รังสิต

จังหวัด	อำเภอ / เขต	กม.ที่	ทางออก	ชื่อ	จุดหมายปลายทาง	หมายเหตุ
ดินแดง-อนุสรณ์สถาน (ส่วนของ บมจ.ทางยกระดับดอนเมือง)
กรุงเทพมหานคร	ดินแดง	0+000	–	ทางขึ้น-ลงดินแดง	ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง - บางปะอิน
		0+000	1		ถนนวิภาวดีรังสิต - ดินแดง
		0+000	1		ทางพิเศษเฉลิมมหานคร – ท่าเรือ - บางนา - ดาวคะนอง ทางพิเศษศรีรัช – ถ.พระราม ๙ - แจ้งวัฒนะ
	จตุจักร	-		ทางขึ้นสุทธิสาร	ทางยกระดับอุตราภิมุข – บางเขน - หลักสี่ ดอนเมือง - รังสิต
		-	9	ทางลงสุทธิสาร	ถนนวิภาวดีรังสิต – สุทธิสาร
		-		ทางขึ้นลาดพร้าว	ทางยกระดับอุตราภิมุข – บางเขน - หลักสี่ - ดอนเมือง - รังสิต
		-		ทางลงลาดพร้าว	ถนนวิภาวดีรังสิต – รัชดาภิเษก - สะพานพระราม ๗
		-		ทางขึ้นรัชดาภิเษก 1	ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง
		-		ทางขึ้นรัชดาภิเษก 2	ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง
		-		ทางลงรัชดาภิเษก	, ถนนวิภาวดีรังสิต รัชดาภิเษก
	บางเขน	-		ทางเชื่อมงามวงศ์วาน	ถนนงามวงศ์วาน – งามวงศ์วาน
		-		ทางขึ้นบางเขน	ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง
		-	15	ทางลงบางเขน	ถนนงามวงศ์วาน – บางเขน
	หลักสี่	-		ทางลงแจ้งวัฒนะ	ถนนแจ้งวัฒนะ, หลักสี่ – แจ้งวัฒนะ
		-		ทางเชื่อมแจ้งวัฒนะ	ถนนแจ้งวัฒนะ – ศูนย์ราชการแจ้งวัฒนะ - ปากเกร็ด - แจ้งวัฒนะ
		-		ทางขึ้นแจ้งวัฒนะ 1	ทางยกระดับอุตราภิมุข, รังสิต - บางปะอิน
		-		ทางขึ้นแจ้งวัฒนะ 2	ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง - รังสิต
		-		ทางลงดอนเมือง	, ถนนวิภาวดีรังสิต, ดอนเมือง
	ดอนเมือง	-		ทางขึ้นดอนเมือง	ทางยกระดับอุตราภิมุข - ดินแดง - พระราม ๙
		-	25	ทางเชื่อมต่อท่าอากาศยานดอนเมือง	เชื่อมต่อ ท่าอากาศยานดอนเมือง
		26+597	-	ทางขึ้นอนุสรณ์สถาน	ทางยกระดับอุตราภิมุข – หลักสี่ - ดินแดง
		26+597	29	ทางลงอนุสรณ์สถาน	ถนนวิภาวดีรังสิต – รังสิต - ลําลูกกา
		26+597	ด่านเก็บค่าผ่านทางอนุสรณ์สถาน
อนุสรณ์สถาน-รังสิต (ส่วนของ กรมทางหลวง)
ปทุมธานี	ธัญบุรี	5+400		ทางลงต่างระดับรังสิต	ทล.346 – ปทุมธานี - ถนนรังสิต-นครนายก - นครนายก
		5+400		ทางขึ้นต่างระดับรังสิต	ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง - ดินแดง
		7+327		ทางขึ้นรังสิต	ทางยกระดับอุตราภิมุข – ดอนเมือง - ดินแดง
		7+327		ทางลงรังสิต	ถนนพหลโยธิน - บางปะอิน
1.000 mi = 1.609 km; 1.000 km = 0.621 mi       ทางเข้าออกไม่สมบูรณ์       ยังไม่เปิดให้บริการ

ฝั่งขาออกรังสิต

• ทางขึ้นดินแดง
• ทางขึ้นสุทธิสาร
• ทางขึ้น-ลงลาดพร้าว
• ทางขึ้นรัชดาภิเษก
• ทางขึ้นบางเขน
• ทางขึ้นหลักสี่
• ทางขึ้นอนุสรณ์สถาน
• ทางลงรังสิต

ฝั่งขาเข้าดินแดง

• ทางขึ้นรังสิต
• ทางขึ้น-ลงอนุสรณ์สถาน
• ทางขึ้นดินแดง
• ทางขึ้นแจ้งวัฒนะ
• ทางลงบางเขน
• ทางลงรัชดาภิเษก
• ทางขึ้น-ลงลาดพร้าว
• ทางลงสุทธิสาร
• ทางลงดินแดง

รายชื่อทางแยก และทางต่างระดับ

รายชื่อทางแยกบน ทางยกระดับอุตราภิมุข ทิศทาง: ดินแดง-อนุสรณ์สถาน-รังสิต (ส่วนหนึ่งของ ทางหลวงพิเศษหมายเลข 5 ในอนาคต)

จังหวัด	กม.ที่	ชื่อจุดตัด	ซ้าย	ขวา
ดินแดง-อนุสรณ์สถาน (ส่วนของ บมจ.ทางยกระดับดอนเมือง)
กรุงเทพมหานคร	4+990	แยกทางด่วนดินแดง	เชื่อมต่อจาก: ทางพิเศษเฉลิมมหานคร ไป พระราม 9, บางนา, ดาวคะนอง
		ทางแยกต่างระดับรัชวิภา	ทางเชื่อมต่อ ทางพิเศษประจิมรัถยา (โครงการในอนาคต) ไป ถนนราชพฤกษ์, ถนนกาญจนาภิเษก (ตะวันตก)	ไม่มี
		ทางเชื่อม ถนนงามวงศ์วาน (ฝั่งขาออกรังสิต)	ถนนงามวงศ์วาน ไป แยกพงษ์เพชร, แยกแคราย	ถนนงามวงศ์วาน ไป มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
		ทางเชื่อม ถนนแจ้งวัฒนะ (ฝั่งขาออกรังสิต)	ถนนแจ้งวัฒนะ ไป ปากเกร็ด	ถนนแจ้งวัฒนะ ไป บรรจบถนนรามอินทรา, มีนบุรี
		ทางเชื่อม ท่าอากาศยานดอนเมือง (ฝั่งขาออกรังสิต)	ไม่มี	เข้า ท่าอากาศยานดอนเมือง
	26+597	ด่านเก็บค่าผ่านทางอนุสรณ์สถาน	ตรงไป: ทางยกระดับอุตราภิมุข (ส่วนของกรมทางหลวง) ไปรังสิต
อนุสรณ์สถาน-รังสิต (ส่วนของกรมทางหลวง)
กรุงเทพมหานคร	0+000 (26+597 ของ )	ด่านเก็บค่าผ่านทางอนุสรณ์สถาน	เชื่อมต่อจาก: ทางยกระดับอุตราภิมุข (ส่วนของ บมจ.ทางยกระดับดอนเมือง) จากดินแดง, ดอนเมือง
ปทุมธานี	5+400 (31+997 ของ )	ทางเชื่อมแยกต่างระดับรังสิต (ฝั่งขาออกรังสิต)	ทล.346 ไป ปทุมธานี	ทล.305 ไป นครนายก
	7+327 (33+924 ของ )	ทางขึ้น-ลงรังสิต (สิ้นสุดทางยกระดับ)	ตรงไป: ถนนพหลโยธิน (ลงจากทางยกระดับ) ไป อ.บางปะอิน
			ตรงไป: ทางหลวงพิเศษหมายเลข 5 (โครงการในอนาคต) ไป นครสวรรค์
สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

โครงการส่วนต่อขยาย

ปัจจุบันมีโครงการก่อสร้างส่วนต่อขยายทางยกระดับอุตราภิมุข จากโรงกษาปณ์ไปยังประตูน้ำพระอินทร์ เพื่อไปบรรจบทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 32 รวมถึงทางเชื่อมต่อทางหลวงพิเศษหมายเลข 6 ที่ทางแยกต่างระดับบางปะอิน 1 อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ระยะทาง 18 กิโลเมตร และเมื่อรวมกับโครงการเดิมจะมีระยะทางทั้งสิ้น 46.224 กิโลเมตร โดยภายหลังได้รวมส่วนต่อขยายนี้เข้าเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงพิเศษหมายเลข 5 ซึ่งปัจจุบันโครงการนี้ผ่านความเห็นชอบของคณะกรรมการนโยบายการร่วมทุนระหว่างภาครัฐและเอกชนเป็นที่เรียบร้อยแล้ว

นอกจากนี้ยังมีโครงการเชื่อมต่อกับทางพิเศษประจิมรัถยา ที่ทางแยกต่างระดับรัชวิภา เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร ระยะทาง 2 กิโลเมตร เพื่อเป็นทางลัดสำหรับผู้ที่ต้องการเดินทางไปยังท่าอากาศยานดอนเมือง, สถานีกลางกรุงเทพอภิวัฒน์, หมอชิต 2 และผู้ที่ต้องการเดินทางข้ามฝั่งภายในกรุงเทพมหานคร สามารถสัญจรได้สะดวกมากยิ่งขึ้น

แหล่งข้อมูลอื่น

• ระบบสารสนเทศโครงข่ายทางหลวง เก็บถาวร 2016-06-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม
• ภาพถ่ายทางอากาศของ ทางยกระดับอุตราภิมุข