อำเภอบางปะอิน

บางปะอิน เป็นอำเภอหนึ่งใน 16 อำเภอของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เดิมชื่อ อำเภอพระราชวัง ต่อมาในปี พ.ศ. 2460 ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นชื่ออำเภอดังเช่นปัจจุบัน ซึ่งเป็นอำเภอที่มีประชากรมากเป็นอันดับ 2 ของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

อำเภอบางปะอิน
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Bang Pa-in
พระราชวังบางปะอิน
คำขวัญ:  พระราชวังเลิศล้ำ หลวงพ่อดำ คู่เมือง รุ่งเรืองอุตสาหกรรม มีศีลธรรมชาวบางปะอิน
แผนที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เน้นอำเภอบางปะอิน
พิกัด: 14°13′39″N 100°34′32″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พระนครศรีอยุธยา
พื้นที่
• ทั้งหมด	229.98 ตร.กม. (88.80 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	119,925 คน
• ความหนาแน่น	521.46 คน/ตร.กม. (1,350.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	13160
รหัสภูมิศาสตร์	1406
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบางปะอิน ถนนปราสาททอง ตำบลบ้านเลน อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 13160
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่มาของชื่อ

สมัยสมเด็จพระเอกาทศรถ เรือของพระองค์ทรงเรือล่ม จึงขึ้นฝั่งที่บางปะอิน แล้วไปเจอผู้หญิงที่ชื่ออออิน แล้วมีพระโอรสด้วยกัน ต่อมาพระโอรสระหว่างสมเด็จพระเอกาทศรถกับอออิน คือ สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง

ประวัติ

• วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2450 แยกพื้นที่ตำบลบ้านสร้าง ตำบลบ่อตาโล่ บางส่วนของตำบลเชียงรากน้อย บางส่วนของตำบลลานเท ของอำเภอพระราชวัง บางส่วนของตำบลหนองน้ำส้ม ของอำเภออุไทยใหญ่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และตำบลหนองแขม ของอำเภอหนองแค จังหวัดสระบุรี มาตั้งเป็น อำเภออุไทยน้อย นำมาจัดตั้งเป็นตำบลใหม่รวมท้องที่ทั้งหมด 10 ตำบล คือ ตำบลบ่อตาโล่ ตำบลลำไทร ตำบลลำตาเสา ตำบลพะยอม ตำบลวังน้อย ตำบลหันตะเภา ตำบลชะแมบ ตำบลวังกุลา ตำบลสนับทึบ และตำบลข้าวงาม
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอพระราชวัง จังหวัดกรุงเก่า เป็น อำเภอบางปะอิน
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลในท้องที่อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ตั้งตำบลตลิ่งชัน แยกออกจากตำบลบ้านหว้า ตั้งตำบลสามเรือน แยกออกจากตำบลบ้านสร้าง ตั้งตำบลบ้านโพ แยกออกจากตำบลขนอนหลวง ตั้งตำบลบางประแดง แยกออกจากตำบลตลาดเกรียบ ตั้งตำบลบ้านแป้ง แยกออกจากตำบลวัดยม ตั้งตำบลบ้านพลับ แยกออกจากตำบลเกาะเกิด ตั้งตำบลคุ้งลาน แยกออกจากตำบลบ้านกรด
• วันที่ 18 พฤศจิกายน 2490 โอนพื้นที่หมู่ 1 (ในขณะนั้น) ของตำบลเกาะเกิด ไปตั้งเป็นหมู่ 5 ของตำบลบ้านพลับ
• วันที่ 30 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านเลน ในท้องที่บางส่วนของตำบลบ้านเลน
• วันที่ 13 พฤศจิกายน 2505 จัดตั้งสุขาภิบาลพระอินทราชา ในท้องที่บางส่วนของตำบลเชียงรากน้อย
• วันที่ 11 มิถุนายน 2530 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านสร้าง ในท้องที่บางส่วนของตำบลบ้านสร้าง
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลบ้านเลน สุขาภิบาลพระอินทราชา และสุขาภิบาลบ้านสร้าง เป็น เทศบาลตำบลบ้านเลน เทศบาลตำบลพระอินทราชา และเทศบาลตำบลบ้านสร้าง ตามลำดับ
• วันที่ 1 มกราคม 2545 กำหนดเขตพื้นที่ตำบลในอำเภอบางปะอิน ให้มีความถูกต้องชัดเจนมากขึ้น โดยกำหนดให้ตำบลบ้านเลน ให้มีเขตการปกครองรวม 12 หมู่บ้าน ตำบลบางกระสั้น ให้มีเขตการปกครองรวม 17 หมู่บ้าน และตำบลคลองจิก ให้มีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน
• วันที่ 1 กรกฎาคม 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลคุ้งลาน รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลตลิ่งชัน
• วันที่ 15 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลขนอนหลวง รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโพ ยุบสภาตำบลบ้านสร้าง รวมกับเทศบาลตำบลบ้านสร้าง
• วันที่ 27 กรกฎาคม 2549 กำหนดเขตพื้นที่ตำบลในอำเภอบางปะอิน ให้มีความถูกต้องชัดเจนมากขึ้น โดยกำหนดให้ตำบลบ้านเลน ให้มีเขตการปกครองรวม 12 หมู่บ้าน ตำบลบางกระสั้น ให้มีเขตการปกครองรวม 17 หมู่บ้าน ตำบลคลองจิก ให้มีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน ตำบลบ้านโพ ให้มีเขตการปกครองรวม 9 หมู่บ้าน และตำบลบ้านหว้า ให้มีเขตการปกครองรวม 7 หมู่บ้าน
• วันที่ 2 ธันวาคม 2554 เปลี่ยนแปลงชื่อเทศบาลตำบลบ้านเลน อำเภอบางปะอิน เป็น เทศบาลตำบลบางปะอิน
• วันที่ 9 มีนาคม 2563 เปลี่ยนแปลงฐานะเทศบาลตำบลบ้านกรด เป็น เทศบาลเมืองบ้านกรด

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบางปะอินตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพระนครศรีอยุธยาและอำเภออุทัย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอวังน้อย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอคลองหลวงและอำเภอสามโคก (จังหวัดปทุมธานี)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบางไทร

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบางปะอินแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 18 ตำบล 149 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

บ้านเลน

(Ban Len)

10.

สามเรือน

(Sam Ruean)

2.

เชียงรากน้อย

(Chiang Rak Noi)

11.

เกาะเกิด

(Ko Koet)

3.

บ้านโพ

(Ban Pho)

12.

บ้านพลับ

(Ban Phlap)

4.

บ้านกรด

(Ban Krot)

13.

บ้านแป้ง

(Ban Paeng)

5.

บางกระสั้น

(Bang Krasan)

14.

คุ้งลาน

(Khung Lan)

6.

คลองจิก

(Khlong Chik)

15.

ตลิ่งชัน

(Taling Chan)

7.

บ้านหว้า

(Ban Wa)

16.

บ้านสร้าง

(Ban Sang)

8.

วัดยม

(Wat Yom)

17.

ตลาดเกรียบ

(Talat Kriap)

9.

บางประแดง

(Bang Pradaeng)

18.

ขนอนหลวง

(Khanon Luang)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบางปะอินประกอบด้วยองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น 18 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองบ้านกรด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านกรดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบางปะอิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านเลน (เฉพาะหมู่ที่ 2-10, 12 และบางส่วนของหมู่ที่ 2, 3)
• เทศบาลตำบลบ้านสร้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านสร้างทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลพระอินทราชา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเชียงรากน้อย (เฉพาะหมู่ที่ 6-7)
• เทศบาลตำบลปราสาททอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านเลน (เฉพาะหมู่ที่ 1, 11 และบางส่วนของหมู่ที่ 2, 3)
• เทศบาลตำบลคลองจิก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองจิกทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเชียงรากน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเชียงรากน้อย (เฉพาะหมู่ที่ 1-5, 8-12)
• เทศบาลตำบลบางกระสั้น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางกระสั้นทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลตลาดเกรียบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตลาดเกรียบทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโพ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโพและตำบลขนอนหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหว้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านหว้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวัดยม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดยมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางประแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางประแดงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสามเรือน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสามเรือนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะเกิด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะเกิดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านพลับ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านพลับทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านแป้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านแป้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลตลิ่งชัน-คุ้งลาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตลิ่งชันและตำบลคุ้งลานทั้งตำบล

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อมูลตำบลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจากเว็บไซต์ ThaiTambon.com เก็บถาวร 2011-04-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• อยุธยา