เจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่)

เจ้าสมพมิตร ณ เชียงใหม่
เจ้าสมพมิตร ณ เชียงใหม่
	เจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่) ปฏิบัติหน้าที่ควาญช้างพระที่นั่ง
เจ้าไชยสงคราม เมืองนครเชียงใหม่
แต่งตั้ง	10 พฤษภาคม พ.ศ. 2449
ผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่
แต่งตั้ง	พ.ศ. 2465
เกิด	พ.ศ. 2408
ถึงแก่กรรม	12 สิงหาคม พ.ศ. 2474 (66 ปี)
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
ราชสกุล	ณ เชียงใหม่
เจ้าบิดา	เจ้าน้อยรศ ณ เชียงใหม่
เจ้ามารดา	เจ้าเอื้องผึ้ง ณ เชียงใหม่

นายพันตำรวจเอก เจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่) (ไทยถิ่นเหนือ: ) (พ.ศ. 2408 - พ.ศ. 2474) เป็นเจ้านายฝ่ายเหนือผู้สืบสายโลหิตจากพระยาธรรมลังกา เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 2 และพระยาคำฟั่น เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 3 อดีตผู้บัญชาการตำรวจมณฑลพายัพ และเป็นตาทวดของทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 23 ของประเทศไทย และยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 28 ของประเทศไทย

พระประวัติ

เจ้าไชยสงคราม หรือ เจ้าสมพมิตร ณ เชียงใหม่ ^[2]^[3]^[4]^[1] เกิดปี พ.ศ. 2408 เป็นโอรสในเจ้าน้อยรศ ณ เชียงใหม่ (โอรสในเจ้าอุปราช (หน่อคำ ณ เชียงใหม่), เจ้าอุปราชนครเชียงใหม่ และเจ้าหญิงบุนนาค) กับ เจ้าเอื้องผึ้ง ณ เชียงใหม่

เจ้าไชยสงคราม สืบเชื้อสายโดยตรงจากพระยาธรรมลังกา เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 2 และพระยาคำฟั่น เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 3 และมีศักดิ์เป็นราชปนัดดา (เหลน-ปู่ทวด) ในพระเจ้ามโหตรประเทศ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 5

ประวัติการรับราชการ

พ.ศ. 2445 - เริ่มรับราชการเป็นเสนา ตำแหน่งทหารจังหวัดเชียงใหม่
พ.ศ. 2446 - รับพระราชทานสัญญาบัตรยศนายร้อยตำรวจเอก ตำแหน่งผู้บังคับกองตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่
10 พฤษภาคม พ.ศ. 2449 - เลื่อนยศเป็นนายพันตำรวจตรี^[5]
11 พฤษภาคม พ.ศ. 2449 - รับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เป็น เจ้าไชยสงคราม เมืองนครเชียงใหม่ ^[6]
พ.ศ. 2451 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัดลำพูน
9 พฤษภาคม พ.ศ. 2454 - เลื่อนยศเป็นนายพันตำรวจโท^[7]
พ.ศ. 2455 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้ช่วยผู้บังคับการตำรวจภูธรมณฑลพายัพ
16 ธันวาคม 2458 – นายหมู่โท^[8]
พ.ศ. 2459 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงราย
พ.ศ. 2465 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่
1 มกราคม พ.ศ. 2466 - เลื่อนพระยศเป็นนายพันตำรวจเอก^[9]
26 พฤศจิกายน 2467 – นายหมวดตรี^[10]
19 พฤศจิกายน 2468 – นายหมวดโท^[11]
พ.ศ. 2472 - ออกจากราชการรับพระราชทานบำนาญ

การปฏิบัติภารกิจ

เจ้าไชยสงคราม ได้รับฉายาว่าเป็น "มือปราบแห่งเวียงพิงค์" เป็นเจ้านายผู้มีบทบาทสำคัญในการปราบปรามโจรผู้ร้ายในมณฑลฝ่ายเหนือและรับราชการสนองพระเดชพระคุณถวายความปลอดภัยแก่เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 8 และ เจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 9 ตลอดสองรัชสมัย

เจ้าไชยสงคราม ได้รับความไว้วางพระทัยจากเจ้าแก้วนวรัฐและเจ้านายฝ่ายเหนือ ให้ปฏิบัติหน้าที่ควาญช้างพระที่นั่งและถวายความปลอดภัยแก่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในคราวเสด็จพระราชดำเนินประพาสหัวเมืองฝ่ายเหนือ และจากการปฏิบัติภารกิจรับใช้สนองเบื้องพระยุคลบาทดังกล่าว เป็นที่ต้องพระราชหฤทัยในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวยิ่งนัก ต่อมาจึงมีพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ รับโอรสของเจ้าไชยสงคราม ไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ ให้ได้รับการศึกษาในกรุงเทพมหานคร โดยโปรดฯ ให้พำนักในวังศุโขทัย

เจ้าไชยสงคราม เคยได้เข้าเฝ้าถวายเครื่องบรรณาการ พร้อมกับเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ พร้อมกับ เจ้าราชภาคินัย เจ้าน้อยเลาแก้ว เจ้าน้อยเมืองชื่น และเจ้าน้อยวุฒิวงษ์ ในวันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2447^[12] ตามราชประเพณีที่ประเทศราชต้องส่งต้นไม้เงินต้นไม้ทอง และเครื่องราชบรรณาการไปยังกรุงเทพฯ ทุกๆ 3 ปี หรือทุกปี เพื่อแสดงความสวามิภักดิ์และการยอมเป็นเมืองขึ้น ซึ่งนับเป็นการถวายเครื่องราชบรรณาการครั้งสุดท้าย ^[13]^[14]

เจ้าไชยสงคราม ป่วยเป็นลม ถึงแก่อนิจกรรม เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2474 สิริอายุได้ 66 ปี^[1]

ครอบครัว

เจ้าไชยสงคราม มีชายา 1 ท่าน และหม่อม 2 ท่าน มีบุตรรวมทั้งหมด 11 คน ดังนี้

เจ้าศรีนวล ณ เชียงใหม่

หม่อมคำใส ณ เชียงใหม่

เจ้าข่ายแก้ว ณ เชียงใหม่
เจ้าไชยมงคล ณ เชียงใหม่
เจ้าไชยณรงค์ ณ เชียงใหม่ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงใหม่ ^[15]^[16]
เจ้าไชยสุริวงศ์ ณ เชียงใหม่ คหบดีผู้บุกเบิกกิจการโรงภาพยนตร์และโรงแรมในจังหวัดเชียงใหม่ เป็นเจ้าบิดาในธวัชวงศ์ ณ เชียงใหม่ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง การต่างประเทศ และสาธารณสุข
เจ้าไชยชนะ ณ เชียงใหม่

หม่อมอุษา ณ เชียงใหม่

เจ้าน้อยอินทร์ ณ เชียงใหม่
เจ้าน้อยหมอก ณ เชียงใหม่
เจ้าจันทร์ทิพย์ ระมิงค์วงศ์ เป็นเจ้ายายของ ดร.ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 23 ของประเทศไทย และยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 28 ของประเทศไทย

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พ.ศ. 2469 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (จ.ช.)^[17]
พ.ศ. 2463 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (จ.ม.)^[18]
พ.ศ. 2463 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)^[19]

ราชตระกูล

พงศาวลีของเจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่)

16. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว

8. พระยาธรรมลังกา

17. แม่เจ้าจันทาราชเทวี

4. เจ้าอุปราช (หน่อคำ)

9. แม่เจ้าจันฟองราชเทวี

2. เจ้าน้อยรถ ณ เชียงใหม่

5. เจ้าบุนนาค

1. เจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่)

24. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว

12. พระยาคำฟั่น

25. แม่เจ้าจันทาราชเทวี

6. พระยาอุปราชพิมพิสาร

13. เจ้าคำแปง

3. เจ้าเอื้องผึ้ง ณ เชียงใหม่

อ้างอิง

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม ๔๘, ตอน ง, ๓๐ สิงหาคม ๒๔๗๔, หน้า ๑๘๙๒-๓
↑ ความเป็นมาของตำรวจล้านนา
↑ ย่านท่าแพ^{[ลิงก์เสีย]}
↑ "คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์ , นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-05-14. สืบค้นเมื่อ 2006-08-10.
↑ ส่งสัญญาบัตรกรมตำรวจภูธรไปพระราชทาน
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตร์ขุนนางไปพระราชทาน, เล่ม ๒๓, ๑๓ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๒๕, หน้า ๑๓๑
↑ ตั้งตำแหน่งยศนายทหารตำรวจภูธร
↑ พระราชทานยศเสือป่า
↑ พระราชทานบรรดาศักดิ์
↑ พระราชทานยศเสือป่า (กองเสนาน้อยรักษาดินแดนพายัพ)
↑ พระราชทานยศนายเสือป่า
↑ เจ้าประเทศราชเฝ้าถวายเครื่องราชบรรณาการ เจ้านครเชียงใหม่ เฝ้าถวายต้นไม้ทองเงินเครื่องราชบรรณาการราชกิจจานุเบกษา เล่ม 21 ตอนที่ 28 วันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2447
↑ ต้นไม้ทอง ต้นไม้เงินสมัยรัตนโกสินทร์ เก็บถาวร 2017-11-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนจาก ศาลาเครื่องราชอิสริยยศ
↑ วรชาติ มีชูบท, เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ, กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35
↑ ย่านท่าแพ^{[ลิงก์เสีย]}
↑ การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2495
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๔๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๐๙๒, ๑๓ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๙
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๕๐, ๑๖ พฤษภาคม ๒๔๖๓
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเหรียญจักรมาลาไปพระราชทาน, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๕๙, ๒๔ ตุลาคม ๒๔๖๓

แหล่งข้อมูลอื่น

ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์ , นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1] เก็บถาวร 2021-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
อนุ เนินหาด, พันตำรวจโท. สังคมเมืองเชียงใหม่: ย่านถนนเจริญเมือง (๑๙). [2] เก็บถาวร 2011-11-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[ข่าวตาย-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม ๔๘, ตอน ง, ๓๐ สิงหาคม ๒๔๗๔, หน้า ๑๘๙๒-๓

[2] ความเป็นมาของตำรวจล้านนา

[3] ย่านท่าแพ^{[ลิงก์เสีย]}

[4] "คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์ , นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-05-14. สืบค้นเมื่อ 2006-08-10.

[5] ส่งสัญญาบัตรกรมตำรวจภูธรไปพระราชทาน

[6] ราชกิจจานุเบกษา, ส่งสัญญาบัตร์ขุนนางไปพระราชทาน, เล่ม ๒๓, ๑๓ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๒๕, หน้า ๑๓๑

[7] ตั้งตำแหน่งยศนายทหารตำรวจภูธร

[8] พระราชทานยศเสือป่า

[9] พระราชทานบรรดาศักดิ์

[10] พระราชทานยศเสือป่า (กองเสนาน้อยรักษาดินแดนพายัพ)

[11] พระราชทานยศนายเสือป่า

[12] เจ้าประเทศราชเฝ้าถวายเครื่องราชบรรณาการ เจ้านครเชียงใหม่ เฝ้าถวายต้นไม้ทองเงินเครื่องราชบรรณาการราชกิจจานุเบกษา เล่ม 21 ตอนที่ 28 วันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2447

[13] ต้นไม้ทอง ต้นไม้เงินสมัยรัตนโกสินทร์ เก็บถาวร 2017-11-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนจาก ศาลาเครื่องราชอิสริยยศ

[14] วรชาติ มีชูบท, เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ, กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, หน้า 35

[15] ย่านท่าแพ^{[ลิงก์เสีย]}

[16] การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2495

[17] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๔๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๐๙๒, ๑๓ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๙

[18] ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๕๐, ๑๖ พฤษภาคม ๒๔๖๓

[19] ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเหรียญจักรมาลาไปพระราชทาน, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๕๙, ๒๔ ตุลาคม ๒๔๖๓

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]