หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร สวัสดิวัตน์

ร้อยเอก หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร สวัสดิวัตน์ (9 มีนาคม พ.ศ. 2461 — 24 กันยายน พ.ศ. 2528) เป็นพระโอรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ กับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี

หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร สวัสดิวัตน์
หม่อมเจ้า ชั้น 4
ประสูติ	9 มีนาคม พ.ศ. 2461
สิ้นชีพตักษัย	24 กันยายน พ.ศ. 2528 (67 ปี)
หม่อม	หม่อมราชวงศ์ภัทราตรีทศ สวัสดิวัตน์
ราชสกุล	สวัสดิวัตน์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์
พระมารดา	พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี

พระประวัติ

หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร สวัสดิวัตน์ มีพระนามลำลองว่า ท่านชายม่ำ เป็นพระโอรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ กับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี และเป็นพระโสทรานุชาองค์เล็กในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ประสูติ ณ โรงนา อยู่คนละฝั่งถนนตรงกันข้ามกับพระราชวังพญาไทเมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2460 (แบบสากลคือ พ.ศ. 2461) มีโสทรเชษฐาและโสทรเชษฐภคินีรวม 9 องค์ ดังนี้

• หม่อมเจ้าเสรีสวัสดิกมล (6 กันยายน พ.ศ. 2445 — 7 มีนาคม พ.ศ. 2454)
• หม่อมเจ้าโสภณภราไดย สวัสดิวัตน์ (8 มกราคม พ.ศ. 2446 — 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2514)
• สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี (20 ธันวาคม พ.ศ. 2447 — 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2527)
• หม่อมเจ้าใหม่ (19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2448 — 17 มีนาคม พ.ศ. 2448)
• หม่อมเจ้าแดง (25 เมษายน พ.ศ. 2450 — 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2450)
• หม่อมเจ้านนทิยาวัด สวัสดิวัตน์ (25 เมษายน พ.ศ. 2452 — 18 ตุลาคม พ.ศ. 2501)
• หม่อมเจ้าอรชุนชิษณุ สวัสดิวัตน์ (15 มกราคม พ.ศ. 2453 — 26 ตุลาคม พ.ศ. 2512)
• หม่อมเจ้ารอดรมาภัฎ (24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2458 — 4 สิงหาคม พ.ศ. 2460)

การศึกษา

เมื่อเยาว์วัยทรงศึกษาที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ สำเร็จชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

พ.ศ. 2474 ได้เสด็จไปศึกษาต่อ ณ สถาบันวิลลิสตัน สหรัฐ เป็นเวลา 4 ปี สำเร็จการศึกษาในระดับอนุปริญญา

พ.ศ. 2479 - 2483 ทรงศึกษา ณ มหาวิทยาลัยคอร์เนล สำเร็จการศึกษาปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์

พ.ศ. 2484 - 2486 ทรงศึกษา ณ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เป็นเวลาปีครึ่ง เนื่องจากเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง

พ.ศ. 2486 - 2488 เป็นอาสาสมัครปฏิบัติราชการพิเศษในขบวนการเสรีไทย ในสำนักบริการด้านยุทธศาสตร์ ได้รับเหรียญอิสรภาพประธานาธิบดี จากรัฐบาลสหรัฐ

พ.ศ. 2488 ได้รับพระราชทานยศเป็น ร้อยเอก แห่งกองทัพบกไทย

พ.ศ. 2490 - 2491 ทรงกลับไปศึกษาต่อ ณ มหาวิทยาลัยจอร์จวอชิงตัน โดยทุนของรัฐบาลเป็นเวลา 2 ปี จนสำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาเศรษฐศาสตร์

การทรงงาน

หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร ทรงเข้าทำงานที่กระทรวงการต่างประเทศ ดำรงตำแหน่งกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส คนแรก ในปี พ.ศ.2514 จากนั้นทรงดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ในปี พ.ศ. 2516 และสุดท้ายทรงดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงกัวลาลัมเปอร์ ประเทศมาเลเซีย ในระหว่างปี พ.ศ. 2516 - 2522 ก่อนเกษียณอายุราชการ

ช่วงเวลา 2 ปี ที่หม่อมเจ้ายุธิษเฐียรทรงดำรงตำแหน่งกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส ท่านได้ทำคุณประโยชน์ให้กับชุมชนไทยในนครลอสแอนเจลิส ทำหน้าที่เป็นประธานในพิธีอาสาฬหบูชา ครั้งที่ 2 ณ หอประชุมโรงเรียนลีนวูด เมืองลีนวูด รวมถึงได้ทำหน้าที่เป็นสักขีพยานในการถวายที่ดินเพื่อสร้างวัดไทยในลอสแอนเจลิส ซึ่งเป็นวัดไทยแห่งแรกในสหรัฐ โดยพูนศักดิ์ ซอโสตถิกุล ได้ถวายที่ดินเนื้อที่ 5 ไร่ 2 งาน แด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (ปุ่น ปุณฺณสิริ) วัดพระเชตุพน ในขณะดำรงสมณศักดิ์ที่สมเด็จพระวันรัต และพระสงฆ์ 18 รูป เมื่อวันที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2515 ก่อนจะมีพิธีวางศิลาฤกษ์ในวันรุ่งขึ้น

เสกสมรส

หม่อมเจ้ายุธิษเฐียรเสกสมรสกับหม่อมราชวงศ์ภัทราตรีทศ สวัสดิวัตน์ (ราชสกุลเดิม เทวกุล; พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นเทววงศวโรทัย) เมื่อ พ.ศ. 2494 ณ กรุงวอชิงตัน ไม่มีโอรสธิดา

หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร สวัสดิวัตน์ สิ้นชีพตักษัย เมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2528 สิริชันษา 67 ปี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2521 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2518 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2518 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2519 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2469 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 4 (ป.ป.ร.4)