นวังคสัตถุศาสน์
นวังคสัตถุศาสน์ (นวงฺคสตฺถุสาสนํ) (อ่านว่า นะวังคะสัดถุสาด บาลีอ่านว่า นะวังคะสัดถุสาสนัง แปลว่า คำสอนของพระศาสดามีองค์ ๙) หมายถึง คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหมดซึ่งแบ่งเป็นส่วนย่อยตามลักษณะที่เหมือนกันได้ ๙ อย่าง คือ
- สุตตะ ได้แก่ พระสูตรต่าง ๆ และวินัย
- เคยยะ ได้แก่ พระสูตรที่มีคาถาผสม
- เวยยากรณะ ได้แก่ ข้อความร้อยแก้วล้วน ๆ เช่น อภิธรรมปิฎก
- คาถา ได้แก่ ข้อความร้อยกรองที่เป็นคาถาล้วน ๆ เช่น ธรรมบท เถรคาถา
- อุทาน ได้แก่ ข้อความที่เป็นพุทธอุทาน
- อิติวุตตกะ ได้แก่ ข้อความที่ตรัสอุเทศแล้วแสดงนิเทศจบลงด้วยบทสรุป (นิคม)
- ชาตกะ ได้แก่ ชาดกทั้งหมด
- อัพภูติธรรม ได้แก่ พระสูตรว่าด้วยเรื่องอัศจรรย์ต่าง ๆ
- เวทัลละ ได้แก่ ข้อความที่ถามตอบกันไปมา
ดังนั้น นวังคสัตถุศาสน์ จึงหมายถึง พระพุทธพจน์ หรือ พระธรรมวินัย ก็ได้
อ้างอิง
แก้พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ. ๙ ราชบัณฑิต พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสาราม กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548