จิ๋นซีฮ่องเต้

ฉินสื่อหฺวังตี้ ตามสำเนียงมาตรฐาน หรือ จิ๋นซีฮ่องเต้ ตามสำเนียงอื่น (จีน: 秦始皇帝; พินอิน: Qín Shǐ Huángdì; 280–210 ปีก่อนคริสตกาล) เป็นจักรพรรดิพระองค์แรกแห่งจักรวรรดิจีน ทรงก่อตั้งราชวงศ์ฉิน และไม่ทรงใช้ตำแหน่ง หวัง (王) เหมือนพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์ชางและราชวงศ์โจวก่อนหน้านี้ แต่ทรงใช้ตำแหน่ง หฺวังตี้ (皇帝) อันเป็นตำแหน่งที่พระมหากษัตริย์จีนทรงใช้สืบ ๆ กันมาอีกสองพันปี

จิ๋นซีฮ่องเต้
จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิจีน
ภาพวาดของพระองค์ วาดในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ปรากฏในคัมภีร์ของเกาหลีซึ่งปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่หอสมุดบริเตน ภาพนี้วาดขึ้นโดยอ้างอิงจากภาพเดิมในคัมภีร์ ซันไฉถูฮุ่ย ของจีน
จักรพรรดิแห่งราชวงศ์ฉิน
ครองราชย์	221–210 ปีก่อนคริสตกาล
ถัดไป	ฉินเอ้อร์ชื่อ
ราชาแห่งรัฐฉิน
ครองราชย์	247– 221 ปีก่อนคริสตกาล
ก่อนหน้า	ฉินจฺวังเซียง
ถัดไป	พระองค์เอง
พระราชสมภพ	260 ปีก่อนคริสตกาล อิ๋ง เจิ้ง/จ้าว เจิ้ง
สวรรคต	210 ปีก่อนคริสตกาล
ฝังพระศพ	สุสานหลวง ซีอาน
พระราชบุตร	ฝูซู ฉินเอ้อร์ชื่อ (หูไห่) เกา เจียง-ลฺหวี่
พระนามเต็ม ชื่อบรรพชน: อิ๋ง (嬴) ชื่อตระกูล: จ้าว (趙) ชื่อตัว: เจิ้ง (政)
ราชวงศ์	ราชวงศ์ฉิน
พระราชบิดา	ฉินจฺวังเซียง
พระราชมารดา	จ้าว จี

พระองค์เสด็จพระราชสมภพในหานตาน เมืองหลวงของรัฐจ้าว มีพระนามเดิมว่า อิ๋ง เจิ้ง (嬴政) หรือ จ้าว เจิ้ง (趙政) พระราชบิดา คือ พระเจ้าฉินจฺวังเซียง (秦莊襄王) พระมหากษัตริย์แห่งรัฐฉิน พระราชมารดา คือ จ้าว จี (赵姬) พระองค์ทรงได้รับความอนุเคราะห์จากลฺหวี่ ปู้เหวย์ (呂不韋) พ่อค้าผู้มั่งคั่ง ในการสืบทอดราชบัลลังก์ต่อจากพระราชบิดา ครั้น 221 ปีก่อนคริสตกาล ขณะพระชนม์ได้ 38 พรรษา พระองค์ทรงพิชิตรัฐอื่น ๆ ได้ทั้งสิ้น และทรงผนวกรวมรัฐเหล่านั้นเข้าเป็นจักรวรรดิอันหนึ่งอันเดียว แล้วทรงขึ้นครองอำนาจในฐานะ หฺวังตี้ พระองค์แรกของจักรวรรดิจีน ในรัชสมัยของพระองค์ แม่ทัพนายกองของพระองค์มีส่วนอย่างมากในการขยายอาณาเขตจักรวรรดิของพระองค์ โดยทำสงครามกับชาวไป่เยฺว่ (百越) ทางตอนใต้ของรัฐฉู่จนสามารถผนวกหูหนานและกวั่งตงได้เป็นการถาวร และทำสงครามกับชาวซฺยงหนู (匈奴) ทางตอนในของเอเชีย

พระองค์ยังทรงร่วมกับอัครมหาเสนาบดีหลี่ ซือ (李斯) ในการปฏิรูปขนานใหญ่ในด้านเศรษฐกิจและการเมือง เพื่อทำให้หลักปฏิบัติที่แตกต่างกันไปในรัฐต่าง ๆ แต่เดิมนั้นกลายเป็นมาตรฐานเดียวกัน ประวัติศาสตร์แบบจารีตระบุว่า ในการนี้ ทรงสั่งให้เผาตำราและฆ่าบัณฑิตเป็นอันมาก โครงการอันใหญ่โตของพระองค์นั้นยังรวมถึงการหลอมรวมกำแพงของรัฐต่าง ๆ เข้าเป็นกำแพงเมืองจีนอันหนึ่งอันเดียวกัน และจัดทำเส้นทางสัญจรทางบกให้เป็นหนึ่งเดียวกัน ตลอดจนจัดสร้างสุสานหลวงซึ่งมีทหารดินเผาขนาดเท่าคนจริงคอยอารักขาอยู่ พระองค์เสวยราชย์อยู่จนเสด็จสวรรคตเมื่อ 210 ปีก่อนคริสตกาล ระหว่างเสด็จประพาสภาคตะวันออกเป็นครั้งที่ 5

นักประวัติศาสตร์แบบจารีตมักพรรณนาว่า พระองค์ทรงเป็นผู้ปกครองที่โหดร้าย และเป็นผู้นิยมกฎหมายที่เข้มงวด ทั้งนี้ ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากมุมมองในสมัยราชวงศ์ฮั่นที่มีการวิพากษ์วิจารณ์พระองค์อย่างเผ็ดร้อน ทว่า นับแต่กลางคริสต์ศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา นักวิชาการเริ่มตั้งคำถามถึงมุมมองดังกล่าว

บรรณานุกรม

• Clements, Jonathan (2006). The First Emperor of China. Cheltenham: Sutton Publishing. ISBN 978-0-7509-3960-7.
• Loewe, Michael (2000). A Biographical Dictionary of the Qin, Former Han and Xin Periods (221 BC - AD 24). Leiden: Brill Publishers. ISBN 978-90-04-10364-1.
• Müller, Claudius Cornelius (29 May 2021). "Qin Shi Huang | Biography, Accomplishments, Family, United China, Tomb, & Facts". Encyclopædia Britannica. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc.
• Paludan, Ann (1998). Chronicle of the Chinese Emperors: The Reign-by-Reign Record of the Rulers of Imperial China. London: Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-05090-3.
• Portal, Jane (2007). The First Emperor, China's Terracotta Army. London: British Museum Press. ISBN 978-1-932543-26-1.
• Sima Qian (2007). Records of the Grand Historian: Qin dynasty. แปลโดย Raymond Dawson. Columbia University Press. ISBN 978-0-19-922634-4.

แหล่งข้อมูลอื่น

ก่อนหน้า		จิ๋นซีฮ่องเต้		ถัดไป
ฉินจฺวังเซียง		พระมหากษัตริย์แห่งรัฐฉิน (246–221 ปีก่อนคริสตกาล)		ยกเลิกตำแหน่ง
สถาปนาตำแหน่งใหม่		จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิจีน (221–210 ปีก่อนคริสตกาล)		ฉินเอ้อร์ชื่อ
โจวหนั่น ราชวงศ์โจวตะวันออก		พระมหากษัตริย์แห่งประเทศจีน (221–210 ปีก่อนคริสตกาล)		ฉินเอ้อร์ชื่อ