กรมบัญชีกลาง

กรมบัญชีกลาง
	The Comptroller General's Department
	เครื่องหมายราชการ
ภาพรวมกรม
ก่อตั้ง	7 ตุลาคม พ.ศ. 2433; 134 ปีก่อน
กรมก่อนหน้า	กรมตรวจ (พ.ศ. 2433 – พ.ศ. 2458); กรมสารบัญชี (พ.ศ. 2433 – พ.ศ. 2458); กรมบาญชีกลาง (พ.ศ. 2458 – พ.ศ. 2476);
ประเภท	ส่วนราชการ
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	ซอยพระรามที่ 6 ซอย 30 (อารีย์สัมพันธ์) ถนนพระรามที่ 6 แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400
งบประมาณต่อปี	1,834,527,600 บาท; (พ.ศ. 2568)
ฝ่ายบริหารกรม	แพตริเซีย มงคลวนิช, อธิบดี; สมศักดิ์ ภู่สกุล, รองอธิบดี; วารี แก่นแก้ว, รองอธิบดี; กุลเศขร์ ลิมปิยากร, รองอธิบดี; ทิวาพร ผาสุข, รองอธิบดี;
ต้นสังกัดกรม	กระทรวงการคลัง
เว็บไซต์	เว็บไซต์ของกรม

กรมบัญชีกลาง (อังกฤษ: The Comptroller General's Department) เป็นกรมในสังกัดกระทรวงการคลัง รัฐบาลไทย มีภารกิจเกี่ยวกับการควบคุมดูแลการใช้จ่ายเงินของแผ่นดิน และของหน่วยงานภาครัฐให้เป็นไปโดยถูกต้อง มีวินัย คุ้มค่า โปร่งใส และสามารถตรวจสอบได้ โดยการวางกรอบหลักเกณฑ์กลางให้หน่วยงานภาครัฐถือปฏิบัติ การให้บริการคำแนะนำปรึกษาด้านการเงินการคลัง การบัญชี การตรวจสอบภายใน การบริหารเงินนอกงบประมาณ และการพัสดุภาครัฐ การดำเนินการเกี่ยวกับการบริหารเงินคงคลังให้มีใช้จ่ายอย่างเพียงพอ และการเสนอข้อมูลในเชิงนโยบายการคลังแก่ฝ่ายบริหาร โดยประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อให้เกิดเสถียรภาพทางการคลัง รวมทั้งดำเนินการเกี่ยวกับการประเมินผลการคลังภาครัฐ การกำกับดูแลนโยบายและมาตรฐานค่าตอบแทน สวัสดิการ และสิทธิประโยชน์ของบุคลากรภาครัฐ ^[2]

กรมบัญชีกลาง มีภารกิจหลัก 4 ภารกิจ ดังนี้ 1) ควบคุมการเบิกจ่ายเงินแผ่นดิน 2) ควบคุมการใช้จ่ายเงินของส่วนราชการ 3) ควบคุมงบบุคลากรภาครัฐ และ 4) สนับสนุนนโยบายของกระทรวงการคลังและรัฐบาล

ประวัติและความเป็นมา

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ทรงให้ตรา "พระราชบัญญัติสำหรับกรมพระคลังมหาสมบัติแลว่าด้วยกรมต่างๆ" ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันอาทิตย์ เดือน 5 แรม 12 ค่ำ พ.ศ. 2418 ในการนี้ ได้แยกกรมท่าออกจากกรมพระคลัง และตั้งสำนักงานสำหรับงานการคลัง ณ หอรัษฎากรพิพัฒน์

เมื่อวันที่ 7 ตุลาคม ร.ศ.109 (พ.ศ. 2433) ได้มีการตราพระราชบัญญัติพระธรรมนูญหน้าที่ราชการ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ กำหนดให้กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ มีหน้าที่จ่ายรักษาเงินแผ่นดิน ทั้งสรรพราชสมบัติพัสดุทั้งปวง กับถือบัญชีพระราชทรัพย์ รับผิดชอบสำหรับแผ่นดินทั้งสิ้น และเก็บภาษีอากรเงินขึ้นแผ่นดิน โดยแบ่งงานออกเป็น 13 กรม เพื่อให้เป็นระบบระเบียบตามแบบสากล และแบ่งกรมตามภารกิจ งานที่แตกต่างกันออกไป อย่างชัดเจน ประกอบด้วย "กรมเจ้ากระทรวง" 5 กรม ได้แก่ กรมพระคลังกลาง กรมสารบัญชี กรมตรวจ กรมเก็บ และกรมพระคลังข้างที่ "กรมขึ้น" 8 กรม แบ่งเป็น กรมเจ้าจำนวนเก็บภาษีอากร 5 กรม ได้แก่ กรมส่วย กรมสรรพากร กรมสรรพภาษี กรมที่ดิน และกรมศุลกากร และกรมทำการแผ่นดิน 3 กรม ได้แก่ กรมกระสาปนสิทธิการ กรมงานพิมพ์บัตร และกรมราชพัสดุ

"กรมสารบัญชี" หรือ กรมบัญชีกลางในปัจจุบัน จึงถือกำเนิด เมื่อวันที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2433 มีหน้าที่ สำหรับรับจ่ายเงินแผ่นดินและถือสารบาญชีพระราชทรัพย์ทั้งหมด โดยมีอธิบดีรับผิดชอบการทั้งปวง มีรองอธิบดีสำหรับช่วยการแทน และมีนายเวร 4 นาย คือ เวรรับ เวรจ่าย เวรแบงก์ และเวรบาญชี โดยแต่ละนายเวร มีหน้าที่ดังต่อไปนี้ 1. เวรรับ สำหรับรับเงิน หรือราชสมบัติทั้งปวง และทำบาญชีรายรับ 2. เวรจ่าย สำหรับจ่ายเงิน หรือราชสมบัติทั้งปวง และทำบาญชีรายจ่าย 3. เวรแบงก์ สำหรับทำบาญชีเงินรับจ่ายในนานาประเทศ และเป็นธุรการแลกเปลี่ยน หรือฝากเงินแบงก์ 4. เวรบาญชี สำหรับรักษาบาญชีพระราชทรัพย์ บาญชีรายงบประมาณ บาญชีหนี้หลวง และใบเบิก ใบนำ ใบเสร็จ ทั้งเร่งหนี้หลวง

โดยได้โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้พระยานรนารถภักดีศรีรัษฎากร (เอม ณ มหาชัย) เป็นอธิบดีกรมสารบาญชีคนแรก และได้โปรดเกล้าฯ ให้ พระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าพร้อมพงศ์อธิราช เป็นรองอธิบดี กับทรงแต่งตั้งให้มิสเตอร์ แอล.เอ็ม.เอ็ม.ครอส (Mr.L.M.M.Cross) เป็นผู้ช่วยอธิบดีที่ปรึกษากับการบัญชีทั้งปวง ต่อมา เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2433 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติกรมสารบาญชีขึ้น โดยแบ่งเป็น 3 กอง ประกอบด้วย กองบาญชีกลาง กองรับ และกองจ่าย กับหน้าที่ 4 นายเวร คือ เวรรับ เวรจ่าย เวรเกณฑ์ (เวรแบงก์เดิม) และเวรบาญชี เพื่อกำหนดหน้าที่ภายในกรมให้เป็นสัดส่วน ชัดเจน และเหมาะสมขึ้น

ครั้นถึงในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกรมตรวจเงินแผ่นดินขึ้นในกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เมื่อ พ.ศ. 2458 โดยให้รวม "กรมตรวจ" และ "กรมสารบาญชี" เข้าด้วยกัน และเปลี่ยนชื่อเป็น "กรมบาญชีกลาง" เมื่อวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2458 ในคราวนี้ทำให้กรมบาญชีกลางมีภารกิจหนักขึ้น โดยเป็นทั้งผู้รวบรวมประมวลบัญชีเงินรายได้และรายจ่ายของแผ่นดิน วางรูป และแนะนำการบัญชีแก่เจ้าหน้าที่ที่ทำการเบิกจ่าย เก็บเงินผลประโยชน์ รักษาเงินแผ่นดิน สอบสวนการเบิกจ่ายในราชการแผ่นดิน รวมถึงการสอบสวน และตักเตือนเจ้าหน้าที่ต่างๆ ที่ทำการเก็บเงินผลประโยชน์รายได้ของแผ่นดินนำส่งพระคลัง

และเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2476 ตามพระราชกฤษฎีกาจัดวางระเบียบกรมในกระทรวงพระคลังได้เปลี่ยนชื่อ กรมบาญชีกลาง เป็น "กรมบัญชีกลาง" เพื่อสะท้อนภาระงานให้ชัดเจน ^[3]

รายพระนามและรายนามอธิบดีกรมบัญชีกลาง

ลำดับที่ 1 : พ.ศ. 2433–2441 พระยานรนารถภักดีศรีรัษฎากร (เอม ณ มหาชัย)
ลำดับที่ 2 : พ.ศ. 2442–2442 พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ (หม่อมราชวงศ์ประยูร อิศรศักดิ์)
ลำดับที่ 3 : พ.ศ. 2443–2445 มิสเตอร์ชาลล์ เจมส์ ริเวตต์ คาร์แนค (Mr.Charles James Rivett Carnac)
ลำดับที่ 4 : พ.ศ. 2445–16 ก.พ. 2450 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ^[4]
ลำดับที่ 5 : พ.ศ. 2450–2 ก.ย. 2458 พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์
ลำดับที่ 6 : 3 ก.ย. 2458–31 มี.ค. 2463 มหาอำมาตย์ตรี เจ้าพระยาพลเทพ (เฉลิม โกมารกุล ณ นคร)
ลำดับที่ 7 : 1 เม.ย. 2464–17 พ.ค. 2469 มหาอำมาตย์ตรี พระยาอนุรักษ์โกษา (ประเวศ อมาตยกุล)
ลำดับที่ 8 : 24 พ.ค. 2469–31 มี.ค. 2472 มหาอำมาตย์ตรี พระยาโกมารกุลมนตรี (ชื่น โกมารกุล ณ นคร)
ลำดับที่ 9 : 1 เม.ย. 2473–11 ก.พ. 2478 มหาอำมาตย์ตรี พระยาไชยยศสมบัติ (เสริม กฤษณามระ)
ลำดับที่ 10 : 22 มิ.ย. 2480–20 ธ.ค. 2481 มหาอำมาตย์ตรี พระยาชัยสุรินทร์ (ตาล บุนนาค)
ลำดับที่ 11 : 28 มิ.ย. 2482–30 มิ.ย. 2486 อำมาตย์โท พระยาทรงสุรรัชฎ์ (อนุสนธิ์ (อ่อน) บุนนาค)
ลำดับที่ 12 : 1 ก.ค. 2486–29 ม.ค. 2490 รองอำมาตย์เอก หลวงเสถียรโชติสาร (จรัล โชติกเสถียร)
ลำดับที่ 13 : 1 ก.พ. 2490–30 เม.ย. 2490 รองอำมาตย์เอก หลวงบรรณกรโกวิท (เปา จักกะพาก)
ลำดับที่ 14 : 10 พ.ค. 2490–7 ก.ย. 2500 อำมาตย์ตรี หม่อมเจ้าสุวิชากร วรวรรณ
ลำดับที่ 15 : 8 ก.ย. 2500–30 ก.ย. 2506 นายบุญมา วงศ์สวรรค์
ลำดับที่ 16 : 1 ต.ค. 2506–31 ก.ค. 2508 หม่อมราชวงศ์ทองแท่ง ทองแถม
ลำดับที่ 17 : 1 ส.ค. 2508–30 ก.ย. 2510 นายพิศลย์ เดชาติวงศ์ ณ อยุธยา
ลำดับที่ 18 : 9 ต.ค. 2510–1 ต.ค. 2511 นายเยื่อ สุสายัณห์
ลำดับที่ 19 : 2 ต.ค. 2511–30 ก.ย. 2513 นายอรุณ ทัพพะรังสี
ลำดับที่ 20 : 1 ต.ค. 2513–30 ก.ย. 2515 นายประพนธ์ บุนนาค
ลำดับที่ 21 : 1 ต.ค. 2515–30 ก.ย. 2521 นายพนัส สิมะเสถียร
ลำดับที่ 22 : 1 ต.ค. 2521–31 ต.ค. 2522 นายนุกูล ประจวบเหมาะ
ลำดับที่ 23 : 1 พ.ย. 2522–30 ก.ย. 2525 นายสุนทร เสถียรไทย
ลำดับที่ 24 : 1 ต.ค. 2525–30 ก.ย. 2529 นายบัณฑิต บุณยะปานะ
ลำดับที่ 25 : 1 ต.ค. 2529–30 ก.ย. 2531 นายภุชงค์ เพ่งศรี
ลำดับที่ 26 : 1 ต.ค. 2531–30 ก.ย. 2532 นายเมธี ภมรานนท์
ลำดับที่ 27 : 1 ต.ค. 2532–7 ก.ค. 2535 หม่อมราชวงศ์จัตุมงคล โสณกุล
ลำดับที่ 28 : 8 ก.ค. 2535–30 ก.ย. 2536 นายมนัส ลีวีระพันธุ์
ลำดับที่ 29 : 1 ต.ค. 2536–28 ธ.ค. 2539 นายปรีดี บุญยัง
ลำดับที่ 30 : 29 ธ.ค. 2539–4 ก.พ. 2541 นายนิพัทธ พุกกะณะสุต
ลำดับที่ 31 : 5 ก.พ. 2541–30 ก.ย. 2541 นายกมล จันทิมา
ลำดับที่ 32 : 1 ต.ค. 2541–30 ก.ย. 2542 นายวุฒิชัย พงษ์ประสิทธิ์
ลำดับที่ 33 : 1 ต.ค. 2542–20 ต.ค. 2545 นายวิสุทธิ์ ศรีสุพรรณ
ลำดับที่ 34 : 21 ต.ค. 2545–30 ก.ย. 2546 นายวิสุทธิ์ มนตริวัต
ลำดับที่ 35 : 1 ต.ค. 2546–30 ก.ย. 2547 นายศานิต ร่างน้อย
ลำดับที่ 36 : 1 ต.ค. 2547–2549 นายบุญศักดิ์ เจียมปรีชา
ลำดับที่ 37 : 16 พ.ย. 2549–30 ก.ย. 2552 นายปิยพันธุ์ นิมมานเหมินท์
ลำดับที่ 38 : 1 ต.ค. 2552–30 ก.ย. 2553 นายพงษ์ภาณุ เศวตรุนทร์
ลำดับที่ 39 : 1 ต.ค. 2553–30 ก.ย. 2555 นายรังสรรค์ ศรีวรศาสตร์
ลำดับที่ 40 : 1 ต.ค. 2555–30 ก.ย. 2559 นายมนัส แจ่มเวหา
ลำดับที่ 41 : 1 ต.ค. 2559–30 ก.ย.2562 นางสาวสุทธิรัตน์ รัตนโชติ^[5]
ลำดับที่ 42 : 1 ต.ค. 2562–30 ก.ย.2564 นายภูมิศักดิ์ อรัญญาเกษมสุข
ลำดับที่ 43 : 1 ต.ค. 2564-30 ก.ย 2566 นางสาวกุลยา ตันติเตมิท
ลำดับที่ 44 : 1 ต.ค. 2566-ปัจจุบัน นางแพตริเซีย มงคลวนิช

หน่วยงานในสังกัด

สำนักงานเลขานุการกรม
กองกฎหมาย
กองการเงินการคลังภาครัฐ
กองการพัสดุภาครัฐ
กองกำกับและพัฒนาระบบเงินนอกงบประมาณ
กองคดี
กองความร่วมมือและความโปร่งใสในการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ
กองค่าตอบแทนและประโยชน์เกื้อกูล
กองตรวจสอบภาครัฐ
กองบริหารการเบิกจ่ายเงินเดือน ค่าจ้าง บำเหน็จบำนาญ
กองบริหารการรับ - จ่ายเงินภาครัฐ
กองบริหารทรัพยากรบุคคล
กองบัญชีภาครัฐ
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน
กองระบบการคลังภาครัฐ
กองระบบการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐและราคากลาง
กองละเมิดและแพ่ง
กองสวัสดิการรักษาพยาบาล
ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
สถาบันพัฒนาบุคลากรด้านการคลังและบัญชีภาครัฐ
กลุ่มพัฒนาระบบลูกจ้าง
กลุ่มตรวจสอบภายใน
กลุ่มพัฒนาระบบบริหาร
สำนักงานคลังเขต 1 - 9
สำนักงานคลังจังหวัด

อ้างอิง

↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๘, เล่ม ๑๔๑ ตอนที่ ๕๙ ก หน้า ๑๒, ๓๐ กันยายน ๒๕๖๗
↑ ราชกิจานุเบกษา, กฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการกรมบัญชีกลาง กระทรวงการคลัง พ.ศ. 2557 เล่ม 131 ตอนที่ 7 ก วันที่ 10 มกราคม 2557, หน้า 10
↑ กรมบัญชีกลาง, ประวัติกรมบัญชีกลาง เก็บถาวร 2015-05-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
↑ แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
↑ http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/713055

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์กรมบัญชีกลาง

[1] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๘, เล่ม ๑๔๑ ตอนที่ ๕๙ ก หน้า ๑๒, ๓๐ กันยายน ๒๕๖๗

[2] ราชกิจานุเบกษา, กฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการกรมบัญชีกลาง กระทรวงการคลัง พ.ศ. 2557 เล่ม 131 ตอนที่ 7 ก วันที่ 10 มกราคม 2557, หน้า 10

[3] กรมบัญชีกลาง, ประวัติกรมบัญชีกลาง เก็บถาวร 2015-05-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[4] แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

[5] ttp://www.bangkokbiznews.com/news/detail/713055

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

ภาพรวมกรม
The Comptroller General's Department
เครื่องหมายราชการ
ก่อตั้ง	7 ตุลาคม พ.ศ. 2433; 134 ปีก่อน (2433-10-07)
กรมก่อนหน้า	กรมตรวจ (พ.ศ. 2433 – พ.ศ. 2458) กรมสารบัญชี (พ.ศ. 2433 – พ.ศ. 2458) กรมบาญชีกลาง (พ.ศ. 2458 – พ.ศ. 2476)
ประเภท	ส่วนราชการ
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	ซอยพระรามที่ 6 ซอย 30 (อารีย์สัมพันธ์) ถนนพระรามที่ 6 แขวงพญาไท เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400
งบประมาณต่อปี	1,834,527,600 บาท (พ.ศ. 2568)^[1]
ฝ่ายบริหารกรม	แพตริเซีย มงคลวนิช, อธิบดี สมศักดิ์ ภู่สกุล, รองอธิบดี วารี แก่นแก้ว, รองอธิบดี กุลเศขร์ ลิมปิยากร, รองอธิบดี ทิวาพร ผาสุข, รองอธิบดี
ต้นสังกัดกรม	กระทรวงการคลัง
เว็บไซต์	เว็บไซต์ของกรม