ราชวงศ์ญี่ปุ่น

ราชวงศ์ญี่ปุ่น (ญี่ปุ่น: 皇室; โรมาจิ: kōshitsu; ทับศัพท์: โคชิตสึ; อังกฤษ: Imperial House of Japan) บ้างเรียก ราชวงศ์ยามาโตะ หรือ ราชวงศ์เบญจมาศ เป็นหนึ่งในราชวงศ์มีการสืบทอดสันตติวงศ์มาอย่างยาวนาน ตั้งแต่การขึ้นครองราชย์ของจักรพรรดิจินมุ (11 กุมภาพันธ์ 660 ปีก่อนคริสตกาลตามตำนาน) โดยเป็นราชวงศ์ที่ปกครองประเทศนานที่สุดในโลกถึง 2,683 ปี (นับถึงปี ค.ศ. 2023) และเป็นราชวงศ์ที่มีการสืบสันติวงศ์มากที่สุดในโลก จนถึงปัจจุบันรวมได้ถึง 126 รัชกาลแล้ว แต่นักประวัติศาสตร์ส่วนมากอ้างว่าจักรพรรดิ 14 พระองค์แรกเป็นจักรพรรดิในตำนาน อนึ่งเนื่องจากประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นนั้นเริ่มทีหลังจากการมีจักรพรรดิ 14 พระองค์แรก จึงเป็นเรื่องถกเถียงกันว่า หากยังไม่ได้มีการรวมชาติใด ๆ จะมีจักรพรรดิได้เช่นไร สัญลักษณ์ประจำราชวงศ์คือ "เบญจมาศ" (菊 เรียกเต็มว่า คิกกะมนโช (菊花紋章) แปลว่า "พระราชลัญจกรดอกเบญจมาศ"

มหาราชวงศ์ญี่ปุ่น

พระราชลัญจกรดอกเบญจมาศ สัญลักษณ์ประจำราชวงศ์ญี่ปุ่น
พระราชอิสริยยศ	จักรพรรดิ
ปกครอง	ญี่ปุ่น
สาขา	สายอากิชิโนะ สายฮิตาจิ สายมิกาซะ สายทากามาโดะ
จำนวนพระมหากษัตริย์	126 พระองค์
ประมุขพระองค์แรก	จักรพรรดิจิมมุ
ผู้นำสกุลองค์ปัจจุบัน	จักรพรรดินารูฮิโตะ
ช่วงระยะเวลา	660 ปีก่อนคริสตกาล
สถาปนา	660 ปีก่อนคริสตกาล

ราชวงศ์ญี่ปุ่นเป็นราชวงศ์แห่งเดียวในโลกในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองที่ถึงแม้จะพ่ายแพ้ในสงคราม แต่พระราชวงศ์ก็มิได้ถูกล้มล้าง แม้จักรพรรดิโชวะจะเป็นผู้ให้การต่อต้านการทำสงครามแต่ก็เป็นผู้คุมอำนาจสำคัญของการทำศึกต่อต้านฝ่ายสัมพันธมิตร ที่ยินยอมให้สหรัฐอเมริกาเข้าควบคุมญี่ปุ่นแทนการถูกนำตัวไปขึ้นศาลโลกในฐานะอาชญากรสงครามและล้มล้างพระราชวงศ์ญี่ปุ่น

ญี่ปุ่นเรียก "จักรพรรดิ" ว่า เท็นโน (天皇) แปลว่า "พระเจ้าสวรรค์" ซึ่งเป็นคำจำกัดความของ "พระเจ้าแผ่นดินญี่ปุ่น" ราชวงศ์ญี่ปุ่นเคยได้รับการเคารพในฐานะอวตารเทพ จนกระทั่งปี ค.ศ. 1946 จักรพรรดิโชวะมีพระบรมราชโองการว่า ทรงเป็นคนธรรมดา และประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งประเทศญี่ปุ่น

พระบรมวงศานุวงศ์

ตามกฎมนเทียรบาลของราชวงศ์ญี่ปุ่น ปี ค.ศ. 1947 ในราชวงศ์จะมีการเรียงลำดับโปเจียมจากสูงสูงไปต่ำสุด เช่น สมเด็จพระจักรพรรดิ (天皇), สมเด็จพระจักรพรรดินี (皇后), สมเด็จพระราชชนนีพันปีหลวง (皇太后), สมเด็จพระราชอัยยิกา (太皇太后), มกุฎราชกุมาร (皇太子)และมกุฎราชกุมารี (皇太子妃) เป็นต้น

หลังการล้มล้างพระบรมวงศานุวงศ์ 11 สาขา เพื่อความอยู่รอดของราชวงศ์ในปี ค.ศ. 1947 ทำให้มีการสืบราชสมบัติในสายของจักรพรรดิไทโช เฉพาะฝ่ายหน้า (พระบรมวงศานุวงศ์ชาย) และลูกหลานที่เป็นชายเท่านั้น แต่ส่วนของฝ่ายใน (พระบรมวงศานุวงศ์หญิง) จะไม่มีสิทธิในการสืบราชสมบัติทั้งที่ไม่สมรสหรือสมรสแล้วรวมไปถึงลูกหลานที่เกิดจากฝ่ายในก็ไม่มีสิทธิในการสืบราชสมบัติเช่นเดียวกัน

รายพระนามพระบรมวงศานุวงศ์

• สมเด็จพระจักรพรรดินารูฮิโตะ และสมเด็จพระจักรพรรดินีมาซาโกะ (จักรพรรดิรัชกาลปัจจุบันและพระอัครมเหสี)
  • เจ้าหญิงไอโกะ โทชิโนะมิยะ (พระราชธิดาเพียงพระองค์เดียวในจักรพรรดิและจักรพรรดินีรัชกาลปัจจุบัน)
• สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะ และสมเด็จพระจักรพรรดินีมิจิโกะ (จักรพรรดิหลวงและพระอัครมเหสี)
  • เจ้าชายมกุฎราชกุมารและเจ้าหญิงมกุฎราชกุมารีอากิชิโนะ (สมเด็จพระยุพราชและพระชายา)
    • เจ้าหญิงคาโกะแห่งอากิชิโนะ (พระธิดาองค์กลางในเจ้าชายฟูมิฮิโตะและพระชายา)
    • เจ้าชายฮิซาฮิโตะแห่งอากิชิโนะ (พระโอรสองค์เล็กในในเจ้าชายฟูมิฮิโตะและพระชายา)
• เจ้าชายมาซาฮิโตะ ฮิตาจิโนะมิยะ และเจ้าหญิงฮานาโกะ พระชายาฯ (พระปิตุลาและพระชายา)
• เจ้าหญิงโนบูโกะในเจ้าชายโทโมฮิโตะ (พระชายาม่ายในเจ้าชายโทโมฮิโตะแห่งมิกาซะ)
  • เจ้าหญิงอากิโกะแห่งมิกาซะ (พระธิดาองค์ใหญ่ในเจ้าชายโทโมฮิโตะ)
  • เจ้าหญิงโยโกะแห่งมิกาซะ (พระธิดาองค์เล็กในเจ้าชายโทโมฮิโตะ)
• เจ้าหญิงฮิซาโกะในเจ้าชายโนริฮิโตะ (พระชายาม่ายในเจ้าชายโนริฮิโตะ ทากามาโดะโนะมิยะ)
  • เจ้าหญิงสึงูโกะแห่งทากามาโดะ (พระธิดาองค์ใหญ่ในเจ้าชายโนริฮิโตะ)

อดีตพระบรมวงศานุวงศ์

ตามกฎมนเทียรบาลของญี่ปุ่น ค.ศ. 1947 หากพระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายในระดับ ไนชินโน หรือ โจ พระองค์ใดมีพระประสงค์จะเสกสมรสกับสามัญชน จะต้องมีการสละฐานันดรศักดิ์และออกจากการเป็นพระบรมวงศานุวงศ์ของราชวงศ์เสียก่อน ปัจจุบันมีอดีตเจ้าหญิงที่ยังดำรงพระชนม์ชีพอยู่ ได้แก่

ลำดับ	พระนาม	ประสูติ	พระชนก-ชนนี	เสกสมรส
1.	เจ้าหญิงอัตสึโกะ โยริโนะมิยะ	7 มีนาคม พ.ศ. 2474	จักรพรรดิโชวะ จักรพรรดินีโคจุง	ทากามาซะ อิเกดะ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2495
2.	เจ้าหญิงทากาโกะ ซูงะโนะมิยะ	2 มีนาคม พ.ศ. 2482	จักรพรรดิโชวะ จักรพรรดินีโคจุง	ฮิซานางะ ชิมาซุ 10 มีนาคม พ.ศ. 2503
3.	เจ้าหญิงยาซูโกะแห่งมิกาซะ	26 เมษายน พ.ศ. 2487	เจ้าชายทากาฮิโตะ มิกาซะโนะมิยะ เจ้าหญิงยูริโกะ พระชายาฯ	ทาดาเตรุ โคโนเอะ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2509
4.	เจ้าหญิงมาซาโกะแห่งมิกาซะ	23 ตุลาคม พ.ศ. 2494	เจ้าชายทากาฮิโตะ มิกาซะโนะมิยะ เจ้าหญิงยูริโกะ พระชายาฯ	โซชิตสึ เซ็งที่ 16 14 ตุลาคม พ.ศ. 2526
5.	เจ้าหญิงซายาโกะ โนริโนะมิยะ	18 เมษายน พ.ศ. 2512	จักรพรรดิอากิฮิโตะ จักรพรรดินีมิจิโกะ	โยชิกิ คูโรดะ 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2548
6.	เจ้าหญิงโนริโกะแห่งทากามาโดะ	22 กรกฎาคม พ.ศ. 2531	เจ้าชายโนริฮิโตะ ทากามาโดะโนะมิยะ เจ้าหญิงฮิซาโกะ พระชายาฯ	คูนิมาโระ เซ็งเงะ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2557
7.	เจ้าหญิงอายาโกะแห่งทากามาโดะ	15 กันยายน พ.ศ. 2533	เจ้าชายโนริฮิโตะ ทากามาโดะโนะมิยะ เจ้าหญิงฮิซาโกะ พระชายาฯ	เค โมริยะ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2561
8.	เจ้าหญิงมาโกะแห่งอากิชิโนะ	23 ตุลาคม พ.ศ. 2534	เจ้าชายฟูมิฮิโตะ อากิชิโนะโนะมิยะ เจ้าหญิงคิโกะ พระชายาฯ	เค โคมูโระ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2564

พงศาวลี

พงศาวลีสมาชิกพระราชวงศ์ญี่ปุ่นในปัจจุบัน ตัวหนา คือเจ้านายที่ยังทรงพระชนม์ และ ตัวเอียง คือเจ้าหญิงที่กราบบังคมทูลลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์เพื่อทรงเสกสมรส

จักรพรรดิไทโช

จักรพรรดินีเทเม

จักรพรรดิโชวะ

จักรพรรดินีโคจุง

เจ้าชายทากาฮิโตะ

เจ้าหญิงยูริโกะ

จักรพรรดิอากิฮิโตะ

จักรพรรดินีมิจิโกะ

เจ้าชายมาซาฮิโตะ

เจ้าหญิงฮานาโกะ

ชิเงโกะ เจ้าหญิงซาจิโกะ คาซูโกะ อัตสึโกะ ทากาโกะ

เจ้าชายโทโมฮิโตะ

เจ้าหญิงโนบูโกะ

เจ้าชายโยชิฮิโตะ

เจ้าชายโนริฮิโตะ

เจ้าหญิงฮิซาโกะ

ยาซูโกะ มาซาโกะ

จักรพรรดิ

จักรพรรดินี

เจ้าชายฟูมิฮิโตะ

เจ้าหญิงคิโกะ

ซายาโกะ

เจ้าหญิงอากิโกะ

เจ้าหญิงโยโกะ

เจ้าหญิงสึงูโกะ

โนริโกะ อายาโกะ

เจ้าหญิงไอโกะ

มาโกะ

เจ้าหญิงคาโกะ

เจ้าชายฮิซาฮิโตะ

ฐานันดรศักดิ์

• เฮกะ (陛下) - จักรพรรดิ และ จักรพรรดินี
• ชินโน (親王) - พระราชวงศ์ชั้นสูง (ฝ่ายหน้า) เทียบได้กับตำแหน่งจิ้นอ๋อง (親王) ของจีน
• ไนชินโน (内親王) - พระราชวงศ์ชั้นสูง (ฝ่ายใน)
• ชินโนฮิ (親王妃) - พระชายาของชินโน (ฝ่ายใน)
• โอ (王) - พระราชวงศ์ชั้นล่าง (ฝ่ายหน้า) เทียบได้กับตำแหน่งอ๋อง (王) ของจีน
• โจ (女王) - พระราชวงศ์ชั้นล่าง (ฝ่ายใน)
• โอฮิ (王妃) - พระชายาของโอ (ฝ่ายใน)

ชินโนที่เป็นลูกของจักรพรรดิ บุตรจะยังคงได้ฐานันดรเป็น ชินโน หรือ ไนชินโน แต่สำหรับชินโนที่เป็นหลานของจักรพรรดิ บุตรได้ฐานันดรเป็น โอ หรือ โจ อาทิ เจ้าชายทากาฮิโตะ มิกาซาโนมิยะ ทรงเป็นพระเจ้าลูกยาเธอในจักรพรรดิไทโช ดังนั้นพระบุตรจะยังคงได้เป็น ชินโน และ ไนชินโน แต่เมื่อมาถึงรุ่นลูกของเจ้ามิกาซะ คือ เจ้าชายโทโมฮิโตะแห่งมิกาซะ กับ เจ้าชายโนริฮิโตะ เจ้าทากามาโดะ ทั้งสองพระองค์เป็นหลานปู่ในจักรพรรดิไทโช ดังนั้นพระธิดาของทั้งสองพระองค์จึงได้ฐานันดรเป็น โจ

พระบรมวงศ์บางองค์อาจได้รับบรรดาศักดิ์ "มิยะ" (宮 เจ้าสืบตระกูล) จากองค์จักรพรรดิ ซึ่งเป็นบรรดาศักดิ์ในระบบขุนนางที่เรียกว่า คาโซกุ พระบรมวงศ์ที่มียศนี้จะมีราชทินนามต่อท้าย และบรรดาลูกหลานก็จะได้สืบยศนี้ต่อไปไม่สิ้นสุดที่ฐานันดรขั้น โอ

สกุลราชนิกุล

นี่คือเหล่าราชนิกุลที่ไม่ได้ถูกนับว่าเป็นราชวงศ์

• สมาชิกเครือฟุจิวะระ ทั้งหมด
• สมาชิก ราชสกุลฟุชิมิ-โนะ-มิยะ
• สมาชิก ราชสกุลคัตสึระ-โนะ-มิยะ
• สมาชิก ราชสกุลอะริสุกะวะ-โนะ-มิยะ
• สมาชิก ราชสกุลคาอิน-โนะ-มิยะ
• สมาชิก ราชสกุลนะชิโมโตะ
• สมาชิก ราชสกุลคุนิ
• สมาชิก ราชสกุลมายะชินะ
• สมาชิก ราชสกุลคาโชะ
• สมาชิก ราชสกุลคิตะชิระคะวะ
• สมาชิก ราชสกุลฮิกะชิฟุชิมิ
• สมาชิก ราชสกุลคายะ
• สมาชิก ราชสกุลอะซะกะ
• สมาชิก ราชสกุลฮิงาชิคุนิ
• สมาชิก ราชสกุลทาเคดะ

ธงประจำพระองค์

• 
  ธงประจำพระองค์แห่ง
  สมเด็จพระจักรพรรดิ
• 
  ธงประจำพระองค์แห่ง
  สมเด็จพระจักรพรรดิพระเจ้าหลวง
• 
  ธงประจำพระองค์แห่ง
  สมเด็จพระจักรพรรดินี
  และสมเด็จพระจักรพรรดินีพันปีหลวง
• 
  ธงประจำพระองค์แห่ง
  สมเด็จพระยุพราช

• 
  ธงประจำผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์
• 
  ธงประจำพระองค์แห่ง
  มกุฎราชกุมาร
• 
  ธงประจำพระองค์แห่ง
  มกุฎราชกุมารี
• 
  ธงประจำพระองค์แห่ง
  พระบรมวงศานุวงศ์

ดูเพิ่ม

• จักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น
• จักรพรรดินีแห่งญี่ปุ่น
• สภาขุนนางญี่ปุ่น
• ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น

แหล่งข้อมูลอื่น

• The official website of the Imperial Household Agency
• Japan Zone | The Imperial Family
• The Imperial Family of Japan (unofficial site)