ดายน์
ดายน์ (อังกฤษ: Dyne; สัญลักษณ์ "dyn"; IPA: /daɪn/) ในทางฟิสิกส์คือ หน่วยของแรง สำหรับใช้ในระบบการวัดแบบเซนติเมตร-กรัม-วินาที (CGS) ซึ่งเป็นระบบการวัดสำหรับมาตราเมตริก โดยกำหนดให้ 1 ดายน์มีค่าเท่ากับ 10 ไมโครนิวตัน (μN) หรือ 10−5 นิวตัน (= 0.00001 นิวตัน) หากจะกล่าวเป็นนิยามของหน่วยชนิดนี้แล้ว "หนึ่งดายน์จะมีค่าเท่ากับ ปริมาณของแรงที่ใช้ในการเร่งวัตถุมวลหนึ่งกรัม ให้มีความเร็วเป็นหนึ่งเซนติเมตรต่อวินาทีภายในเวลาหนึ่งวินาที" นั่นคือ "ปริมาณของแรงที่ใช้ในการเร่งวัตถุมวลหนึ่งกรัม ให้มีความเร่งเป็นหนึ่งเซนติเมตรต่อวินาทียกกำลังสอง" สรุปได้ดังนี้
ส่วนค่าของหนึ่งนิวตันในพจน์ (term) ของดายน์คือ
นั่นหมายความว่า 1 ดายน์จะมีค่าเท่ากับ 0.000 01 นิวตัน และในทางกลับกัน 1 นิวตันจะมีค่าเท่ากับ 100,000 ดายน์
หน่วยดายน์มักถูกนำไปใช้รวมกับหน่วยชนิดอื่น ตัวอย่างเช่น "ดายน์ต่อเซนติเมตร" (dyn/cm) ใช้วัดค่าแรงตึงผิว เช่น น้ำที่อุณหภูมิ 20 องศาเซลเซียสจะมีแรงตึงผิว 72.8 dyn/cm[1] "ดายน์ต่อตารางเซนติเมตร" (dyn/cm2) เป็นหน่วยวัดความดัน โดยที่ 106 dyn/cm2 มีค่าเท่ากับ 1 บาร์ เป็นต้น
หน่วยดายน์ถูกเสนอขึ้นเป็นครั้งแรกพร้อมกับหน่วยเออร์กในปี ค.ศ. 1861 โดยเอเวอเรตต์ (Everett) เพื่อใช้เป็นหน่วยของแรงและพลังงานตามลำดับ[2] หลังจากนั้นในปี ค.ศ. 1873 คณะกรรมการแห่งสมาคมบริติช (British Association) จึงมีการกำหนดให้หน่วยชนิดนี้ใช้ในระบบการวัดแบบเซนติเมตร-กรัม-วินาที[3] โดยคำว่า "dyne" มีที่มาจากภาษากรีกว่า δύναμις (dynamis ≈ไดนามิกส์) ซึ่งหมายถึง พลังหรือแรง
ค่าในหน่วยดายน์เมื่อเทียบกับหน่วยของแรงชนิดอื่น ๆ แสดงในตาราง
| นิวตัน (หน่วยเอสไอ) |
ดายน์ | แรงกิโลกรัม, กิโลปอนด์ |
แรงปอนด์ | ปอนเดิล | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 N | ≡ 1 kg⋅m/s2 | = 105 dyn | ≈ 0.10197 kp | ≈ 0.22481 lbf | ≈ 7.2330 pdl |
| 1 dyn | = 10−5 N | ≡ 1 g⋅cm/s2 | ≈ 1.0197 × 10−6 kp | ≈ 2.2481 × 10−6 lbf | ≈ 7.2330 × 10−5 pdl |
| 1 kp | = 9.80665 N | = 980665 dyn | ≡ gn ⋅ (1 kg) | ≈ 2.2046 lbf | ≈ 70.932 pdl |
| 1 lbf | ≈ 4.448222 N | ≈ 444822 dyn | ≈ 0.45359 kp | ≡ gn ⋅ (1 lb) | ≈ 32.174 pdl |
| 1 pdl | ≈ 0.138255 N | ≈ 13825 dyn | ≈ 0.014098 kp | ≈ 0.031081 lbf | ≡ 1 lb⋅ft/s2 |
| ค่าของ gn ตามที่ใช้ในนิยามของแรงกิโลกรัม ในที่นี้ใช้สำหรับหน่วยความโน้มถ่วงทั้งหมด | |||||
อ้างอิง
แก้- ↑ Surface Tension จากเว็บไซต์ HyperPhysics, สืบค้นวันที่ 12 สิงหาคม 2555
- ↑ Rossiter, William (1879). Dictionary of Scientific Terms. London and Glasgow: William Collins, Sons, and Coy. หน้า 109.
- ↑ Thomson, Sir W และคณะ (กันยายน 1873). "First Report of the Committee for the Selection and Nomenclature of Dynamical and Electrical Units". Forty-third Meeting of the British Association for the Advancement of Science. Bradford: Johna Murray. หน้า 223–224. สืบค้นเมื่อ 12 สิงหาคม 2555