เฮอังเกียว

เฮอังเกียว (ญี่ปุ่น: 平安京) คืออดีตเมืองหลวงของประเทศญี่ปุ่นสถาปนาขึ้นใน ค.ศ. 794 โดยจักรพรรดิคัมมุ ในปัจจุบันอยู่ในเขตจังหวัดเกียวโต มีฐานะเป็นเมืองหลวงของประเทศนานถึง 1074 ปี ก่อนที่จะเปลี่ยนมาเป็นโตเกียวใน ค.ศ. 1868

ประวัติ

ใน ค.ศ. 784 จักรพรรดิคัมมุได้มีพระบรมราชโองการให้ย้ายเมืองหลวงจากนางาโอกะเกียวเมืองหลวงเก่าทางตอนใต้ของจังหวัดเกียวโตในปัจจุบัน มาสู่เฮอังเกียว ซึ่งใช้เวลาสร้างถึง 10 ปี เฮอังเกียวในปัจจุบันก็ยังมีรูปร่างคงสภาพอยู่เหมือนเดิม คือรูปทรงสี่เหลี่ยมพื้นผ้าแบบจีน เป็นแบบจำลองย่อส่วนจากนครฉางอานของราชวงศ์ถังตั้งอยู่ใจกลางตัวเมืองเกียวโตในปัจจุบัน กว้าง 4.5 กิโลเมตร และ ยาว 5.2 กิโลเมตร เมื่อถึงยุคกลาง ประชากรของเมืองเพิ่มมากขึ้น จึงมีการสร้างบ้านเรือนออกไปนอกพื้นที่เดิม จนในที่สุดก็กลายมาเป็นเมืองเกียวโตในปัจจุบันซึ่งมีอาณาเขตกว้างขวางมาก

ในยุคคามากูระและยุคเอโดะเฮอังเกียวหมดอำนาจลงเนื่องจากการปกครองได้เปลี่ยนจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ตามแบบประเทศจีนมาเป็นระบอบโชกุนซึ่งมีนักรบเป็นใหญ่ แต่เฮอังเกียวก็ยังมีฐานะเป็นเมืองหลวงของประเทศญี่ปุ่นและเป็นสถานที่ประทับของสมเด็จพระจักรพรรดิเรื่อยมา แต่ในบันทึกนั้น ไม่มีการบอกว่าเฮอังเกียวนั้นเป็นเมืองหลวงเลย จนมาถึงในสมัยยุคเมจิได้เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองไปสู่แบบตะวันตกสมเด็จพระจักรพรรดิเมจิซึ่งเป็นสมเด็จพระจักรพรรดิในยุคนั้น จึงต้องทรงย้ายที่ประทับไปสู่เมืองหลวงใหม่โตเกียวแทน ซึ่งเป็นจุดสิ้นสุดของเฮอังเกียวในฐานะเมืองหลวง

ชื่อ

ชื่อของนคร เฮอังเกียว เป็นการดึงคำว่า เฮ ของ นครหลวงแห่งเก่าคือเฮโจเกียวมาผสมกับคำว่า อัง จากชื่อของนครฉางอาน รวมกัน

เฮ (平) แปลว่าสงบสุข ราบเรียบ
อัง หรือ อัน (安) แปลว่าสงบ เหมือนกับฉางอาน เมืองหลวงเก่าของจีน ซึ่งหมายความว่า "ความสงบสุขชั่วนิรันดร์" (Perpetual Peace)
เกียว (京) แปลว่าเมืองหลวง

ซึ่งถ้านำมารวมกัน จะสามารถแปลได้ว่า นครหลวงอันสงบสันติ (The City of Peace and Tranquillity)

มูลเหตุของการย้ายเมืองหลวงจากนางาโอกะสู่เฮอังเกียว

ใน ค.ศ. 784 องค์จักรพรรดิมีพระบัญชาให้ย้ายเมืองหลวงจากนครเฮโจเกียว (นารา) ซึ่งถูกกุมอำนาจโดยพระสงฆ์ในศาสนาพุทธไปสู่นางาโอกะที่อยู่ทางเหนือของเฮโจเกียวประมาณ 30 ไมล์ โดยจำลองผังเมืองจากนครฉางอันเช่นเดียวกับเฮโจเกียว แต่สามารถขยายเมืองหลวงไปได้กว้างไกลว่าเฮโจเกียว โดยผู้คุมการก่อสร้างนครหลวงแห่งใหม่คือฟูจิวาระ โนะ ทาเน็ตสึงุ สมาชิกของตระกูลฟูจิวาระที่กำลังไต่เต้าขึ้นสู่อำนาจ

พระราชวังหลวงและหน่วยราชการต่าง ๆ ได้ย้ายมาสู่นางาโอกะ แม้ทาเน็ตสึงุจะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ในขณะเดียวกันก็บ่มเพาะศัตรูไว้มากมาย และศัตรูคนหนึ่งของเขาคือองค์ชายรัชทายาทซาวาระ พระอนุชาของจักรพรรดิคัมมุ และตระกูลบางตระกูลที่มีความแค้นกับตระกูลฟูจิวาระ ได้ปล่อยข่าวลือ (ซึ่งค่อนข้างถูกต้อง) ว่ามีตระกูลเชื้อสายจากจีนให้เสนอที่ดินที่ใช้สร้างเมืองหลวงแห่งใหม่ให้เพื่อแลกกับการให้ทาเน็ตสึงุสนับสนุนในราชสำนัก เพียง 1 ปีหลังจากการย้ายเมืองหลวงไปนางาโอกะ ทาเน็ตสึงุได้ถูกลอบสังหาร เชื่อกันว่าผู้จ้างวานลงมือคือองค์ชายซาวาระและตระกูลฝ่ายศัตรู

ฝ่ายฟูจิวาระใช้การถูกลอบสังหารของทาเน็ตสึงุเป็นเครื่องมือกล่าวหาจนผู้ต้องสงสัยบางคนถูกสั่งประหาร และถูกเนรเทศ องค์ชายซาวาระถูกลงทัณฑ์ด้วยการถูกคุมขังไว้ในวัด หลังจากนั้นถูกเนรเทศไปยังเกาะอาวาจิและสิ้นพระชนม์ หลังจากนั้นเมืองนางาโอกะ เกิดหายนะอย่างใหญ่หลวง ทั้งยังเกิดโรคระบาด สมัยนั้นเชื่อว่าเกิดจากวิญญาณอาฆาตขององค์ชายซาวาระ ใน ค.ศ. 800 สำนักราชวังจึงแต่งตั้งองค์ชายซาวาระผู้สิ้นพระชมน์ไปแล้วถึง 5 ปี ให้มีตำแหน่งพระจักรพรรดิสุโด (Sudou) เพื่อคลายความอาฆาต

จากนั้น จักรพรรดิคัมมุ จึงมีพระดำริให้ย้ายเมืองหลวงอีกครั้ง สู่หมู่บ้านเล็กที่ห่างไปทางเหนืออีก 10 ไมล์ เป็นสถานที่ที่เหมาะสมตามลักษณะฮวงจุ้ย ทั้งธาตุลม ทั้ง ธาตุน้ำ สามารถรองรับการขยายตัวของเมืองได้เป็นอย่างดี และเหตุผลทางด้านไสยศาสตร์ ที่เชื่อว่า ในนางาโอกะ กลายเป็นที่สิงสถิตย์วิญญาณอาฆาตของทั้งองค์ชายซาวาระและฟูจิวาระ ทาเน็ตสึงุ กลายเป็นที่อัปมงคล

ใน ค.ศ. 794 เป็นปีที่ย้ายไปสู่นครหลวงแห่งใหม่ สำนักพระราชวังประกาศชื่อนครหลวงแห่งนี้ว่า นครเฮอังเกียว นครหลวงแห่งความสงบสันติ และเป็นนครหลวงสืบต่อมากว่าพันปี

ดูเพิ่ม

ก่อนหน้า		เฮอังเกียว		ถัดไป
นางาโอกะเกียว		นครหลวงของญี่ปุ่น (ค.ศ. 794–1180)		ฟูกูฮาระเกียว
ฟูกูฮาระเกียว		นครหลวงของญี่ปุ่น (ค.ศ. 1180–1868)		โตเกียว