อาร์ชดยุกรูดอล์ฟ มกุฎราชกุมารแห่งออสเตรีย-ฮังการี

อาร์ชดยุกรูดอล์ฟแห่งออสเตรีย (อังกฤษ: Archduke Rudolf, Crown Prince of Austria-Hungary, เยอรมัน: Erzherzog Rudolf, Kronprinz von Österreich-Ungarn) (พระนามเต็ม: รูดอล์ฟ ฟรานซ์ คาร์ล โจเซฟ, Rudolf Franz Karl Joseph von Habsburg-Lothringen) เป็นพระราชโอรสองค์เดียวในสมเด็จพระจักรพรรดิฟรานซ์ โจเซฟที่ 1 และสมเด็จพระจักรพรรดินีเอลิซาเบธแห่งออสเตรีย และนอกจากนี้ ทรงเป็นมกุฎราชกุมารแห่งออสเตรีย-ฮังการี จนถึงสิ้นพระชนม์เนื่องจากทรงปลิดพระชนม์ชีพพระองค์เองด้วยพระแสงปืนพร้อมกับนางสนมของพระองค์บารอนเนสแมรี่ เว็ทเซร่า

อาร์ชดยุกรูดอล์ฟแห่งออสเตรีย
มกุฎราชกุมารแห่งออสเตรีย พระราชกุมารแห่งฮังการีและโบฮีเมีย
พระราชสมภพ	21 สิงหาคม พ.ศ. 2401
สวรรคต	31 มกราคม พ.ศ. 2432 (30 ปี)
คู่อภิเษก	เจ้าหญิงสเตฟานี่แห่งเบลเยียม
พระราชบุตร	อาร์ชดัชเชสเอลิซาเบธ มารี
พระนามเต็ม รูดอล์ฟ ฟรานซ์ คาร์ล โจเซฟ
ราชวงศ์	ราชวงศ์ฮาพส์บวร์ค
พระราชบิดา	สมเด็จพระจักรพรรดิฟรานซ์ โจเซฟที่ 1 แห่งออสเตรีย
พระราชมารดา	ดัชเชสเอลีซาเบ็ทในบาวาเรีย

พระราชประวัติ

มกุฎราชกุมารรูดอล์ฟประสูติเมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2401 ณ พระราชวังแล็กเซ็นบูร์ก กรุงเวียนนา ประเทศออสเตรีย เป็นพระราชโอรสเพียงพระองค์เดียวในสมเด็จพระจักรพรรดิฟรานซ์ โจเซฟที่ 1 แห่งออสเตรีย (พระโอรสในอาร์ชดยุกฟรานซ์ คาร์ลแห่งออสเตรีย และเจ้าหญิงโซฟีแห่งบาวาเรีย) และ สมเด็จพระจักรพรรดินีเอลิซาเบธแห่งออสเตรีย (พระธิดาในดยุกแม็กซีมีเลียน โจเซฟแห่งบาวาเรีย และเจ้าหญิงลูโดวิก้าแห่งบาวาเรีย) เมื่อทรงพระเยาว์ ทรงได้รับการศึกษาจากเฟอร์ดินานด์ วอน ฮอชสเต็ทเทอร์ อาจารย์ที่ได้มาสอนตามพระบรมราชโองการของสมเด็จพระราชชนก ซึ่งต่อมาได้เป็นผู้อำนวยการแห่งพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติอิมพีเรียลแห่งกรุงเวียนนา โดยพระองค์ทรงมีความสนพระทัยในวิทยาศาสตร์ธรรมชาติ โดยพระองค์ทรงเริ่มสะสมแร่ธาตุตั้งแต่ทรงพระเยาว์ (หลังจากที่พระองค์ทรงสิ้นพระชนม์ แร่ธาตุส่วนใหญ่ที่พระองค์ทรงสะสม ได้ถูกนำมาเป็นสื่อการเรียนการสอนในคณะเกษตรศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเวียนนา)

เมื่อพระองค์ทรงเจริญพระชนมพรรษาขึ้น สมเด็จพระจักรพรรดิฟรานซ์ โจเซฟ พระราชบิดามีพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสถาปนาพระองค์เป็นมกุฎราชกุมารแห่งจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี (Heir Apparent of the Austro-Hungarian Empire) โดยพระองค์ทรงเป็นรัชทายาททางนิตินัย หรือเปลี่ยนแปลงไม่ได้ หลังจากได้รับการสถาปนาเป็นมกุฎราชกุมารแล้ว พระองค์ทรงเริ่มมีความคิดขัดแย้งกับสมเด็จพระราชบิดา โดยพระองค์ทรงมีอุดมคติทางด้านเสรีนิยม ทรงยึดมั่นทางเสรีภาพเพื่อจะทรงใช้ในการปกครองในอนาคต แต่สมเด็จพระราชบิดาทรงมีอุดมคติตรงกันข้าม ทำให้ทั้ง 2 พระองค์ทรงขัดแย้งกัน แต่พระองค์ก็ทรงมีสมเด็จพระจักรพรรดินีเอลิซาเบธ พระราชมารดาที่ทรงมีอุดมคติเหมือนกับพระองค์ ทำให้ทั้ง 2 พระองค์ทรงมีความสัมพันธ์ดี แต่อย่างไรก็ตาม ทั้ง 2 พระองค์ก็ไม่ทรงประทับอยู่ด้วยกัน เพราะเนื่องจากเมื่อทรงพระเยาว์ พระองค์ทรงได้รับการเลี้ยงดูจากอาร์ชดัชเชสโซฟี พระสัสสุที่ทรงแย่งพระองค์จากสมเด็จผู้เป็นพระราชมารดาไปเลี้ยงดู โดยสมเด็จพระราชมารดาไม่ทรงมีโอกาสเลี้ยงดูพระองค์เลย

อภิเษกสมรส

อาร์ชดยุกรูดอล์ฟและพระชายา

เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2424 พระองค์ทรงอภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงสเตฟานี่แห่งเบลเยียม พระราชธิดาในสมเด็จพระราชาธิบดีเลโอโปลด์ที่ 2 แห่งเบลเยียม ทั้ง 2 พระองค์ทรงอภิเษกสมรส ณ มหาวิหารเซนต์ ออกัสติน กรุงเวียนนา ซึ่งงานอภิเษกสมรสครั้งนี้ ถูกจัดขึ้นอย่างเอิกเกริก หรูหรา ท่ามกลางเสียงโห่ร้องยินดีของประชาชน ทั้ง 2 พระองค์มีพระธิดาเพียง 1 พระองค์ คือ

• อาร์ชดัชเชสเอลิซาเบธ มารี เฮ็นเรียต สเตฟานี่ กิเซล่า แห่งออสเตรีย ประสูติเมื่อวันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2426

ต่อมาปีพ.ศ. 2430 พระองค์ทรงใช้พระราชทรัพย์ซื้อคฤหาสน์มาเยอร์ลิ่ง รัฐอัปเปอร์ ออสเตรีย เพื่อใช้เป็นพระราชฐานส่วนพระองค์สำหรับฤดูล่าสัตว์ เมื่อถึงฤดูใบไม้ร่วง ปีพ.ศ. 2431 พระองค์ได้ทรงพบกับนางกำนัลวัย 17 ปีบารอนเนสแมรี่ เว็ทเซร่า ซึ่งได้เข้ามาทำงานถวายรับใช้พระองค์ ซึ่งยิ่งทำงานถวายรับใช้พระองค์มากเท่าไหร่ ก็ยิ่งเพิ่มพูนความรักของทั้ง 2 มากยิ่งขึ้น ทำให้บารอนเนสแมรี่ได้กลายเป็นนางสนมลับของพระองค์ในเวลาต่อมา

สิ้นพระชนม์

บทความหลัก: โศกนาฏกรรมที่มาเยอร์ลิง

พระราชหัตถเลขาฉบับสุดท้ายของอาร์ชดยุกรูดอล์ฟถึงอาร์ชดัชเชสสเตฟานี่ พระชายาก่อนที่จะปลิดพระชนม์ชีพตัวเอง

มกุฎราชกุมารรูดอล์ฟ ทรงสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2432 ณ คฤหาสน์ล่าสัตว์มาเยอร์ลิง พร้อมด้วยบารอนเนสแมรี นางสนมของพระองค์ หลังจากที่พระองค์ทรงมีปากเสียงกับอาร์ชดัชเชสสเตฟานี พระชายา ที่ทรงมิให้พระองค์ทรงมีนางสนมใด ๆ ทั้งสิ้น อีกทั้งเมื่อสมเด็จพระจักรพรรดิ พระราชบิดา ทรงรู้เรื่องที่พระองค์ทรงมีนางสนม ทรงกริ้วมาก และมีพระบัญชาให้พระองค์เลิกติดต่อ และเลิกความสัมพันธ์กับบารอนเนสแมรีอย่างเด็ดขาด พระองค์ทรงหมดหนทางแก้ไข จึงทรงใช้ปืนส่วนพระองค์ยิงที่ศีรษะของบารอนเนสแมรีก่อน แล้วจึงทรงยิงพระองค์สิ้นพระชนม์ตาม สร้างความโศกเศร้าแก่ประชาชนเป็นอย่างมาก และนอกจากนี้ การสิ้นพระชนม์ของพระองค์ได้สร้างความอัปยศอดสูมาสู่พระราชวงศ์อิมพีเรียลเป็นอย่างมาก พระศพของพระองค์ถูกจัดขึ้นอย่างสมพระเกียรติ โดยนำไปฝังไว้ที่วิหารฮาพส์บวร์ค ซึ่งเป็นที่ฝังพระศพของพระบรมวงศานุวงศ์ออสเตรียมาช้านาน ส่วนศพของบารอนเนสแรี่ สมเด็จพระจักรพรรดิทรงมีรับสั่งให้นำไปฝังอย่างลับ ๆ ที่วิหารใกล้กับคฤหาสน์มาเยอร์ลิง

ส่วนคฤหาสน์มาเยอร์ลิง สมเด็จพระจักรพรรดิได้มีพระบรมราชโองการปรับปรุงใหม่เป็นสถานศึกษาของแม่ชีในศาสนจักรจนถึงปัจจุบัน และในปัจจุบันมีแม่ชีบางองค์ได้บอกเล่าว่าเห็นพระวิญญาณของอาร์ชดยุกรูดอล์ฟ และวิญญาณของบารอนเนสแมรีภายในคฤหาสน์ โดยทั้ง 2 ได้เดินด้วยกันไปตามที่ต่าง ๆ ในคฤหาสน์

การสันนิษฐาน

ภาพวาดการสิ้นพระชนม์ของมกุฎราชกุมารรูดอล์ฟ ที่สมเด็จพระจักรพรรดิ สมเด็จพระจักรพรรดินี และพระชายาได้ทรงเข้ามาทอดพระเนตรพระศพ

หลังจากการสิ้นพระชนม์ของพระองค์ ทำให้มีการสันนิษฐาน และตั้งทฤษฎีของสาเหตุการสิ้นพระชนม์ของพระองค์เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน จนได้มีการถกเถียงกันมายาวนาน และมีการตั้งองค์กรประชุมสันนิษฐานการสิ้นพระชนม์อีกด้วย

เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 ศพของบารอนเนสแมรี่ เว็ทเซร่าถูกขโมยหายไปจากสุสานในวิหารใกล้คฤหาสน์มาเยอร์ลิ่ง ต่อมาตำรวจก็สามารถจับกุมผู้ขโมยศพได้ และผู้ต้องหายอมนำศพมาคืน แต่ตำรวจก็ไม่แน่ใจว่าจะเป็นศพของบารอนเนสแมรี่หรือไม่ จึงให้สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์เวียนนาได้ทำการตรวจพิสูจน์ดู ปรากฏว่าเป็นศพของบารอนเนสแมรี่จริง และได้พบว่า กะโหลกศีรษะของเธอไม่ได้มีรูที่ถูกกระสุนปืนของอาร์ชดยุกรูดอล์ฟ ก่อนที่จะทรงยิงพระองค์เอง ทำให้มีสันนิษฐานว่า ทั้ง 2 อาจถูกลอบสังหารโดยพวกหัวรุนแรง เมื่อทฤษฎีใหม่เริ่มขึ้น จึงได้มีการขออนุมัตินำพระศพของอาร์ชดยุกรูดอล์ฟมาทำการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ โดยหลังจากการพิสูจน์แล้ว ผลปรากฏว่า พระศพของพระองค์มีร่องรอยการต่อสู้ โดยจุดที่เด่นชัดคือ รูโหว่ในพระศพของพระองค์ แทนที่จะมีเพียงรูเดียวที่พระองค์ทรงใช้ปืนยิงพระองค์เอง แต่กลับมีถึง 6 รูด้วยกัน ซึ่งผลวิจัยทางวิทยาศาสตร์ออกมาว่าไม่ได้เป็นฝีมือของพระองค์เอง

ส่วนรายงานข้างต้นที่กล่าวว่า พระองค์ได้ทรงใช้ปืนส่วนพระองค์ยิงบารอนเนสเว็ทเซร่าเสียชีวิต ก่อนที่จะทรงยิงพระองค์เอง กลายเป็นทฤษฎีที่ไม่มีแหล่งอ้างอิง กล่าวคือไม่มีข้อเท็จจริงที่สามารถสนับสนุนรายงานนี้ได้ เหตุผลต่าง ๆ ที่สามารถเชื่อมโยงไปถึงการสิ้นพระชนม์นี้ได้ มีอยู่ 2 ทฤษฎีหลัก ๆ ด้วยกัน ที่อาจสามารถไขความกระจ่างได้ว่า ที่แท้จริงแล้ว พระองค์ทรงสิ้นพระชนม์อย่างไร ดังนี้

• ทฤษฎีที่ 1 กล่าวว่า ทั้ง 2 ได้ถูกฆาตกรรม โดยขัดแย้งจากที่รายงานกล่าวว่า พระองค์ได้ทรงยิงนางสนมก่อนที่จะยิงพระองค์เองโดยสิ้นเชิง ซึ่งผู้นำเสนอทฤษฎีนี้ได้กล่าวถึงรายงานนั้นว่า พระองค์จะทรงยิงตัวพระองค์เองถึง 6 นัดได้อย่างไร และนอกจากนี้ ผู้เสนอได้กล่าวว่า ปืนที่พระองค์ทรงยิง ไม่ใช่ปืนส่วนพระองค์อีกด้วย
• ส่วนอีกทฤษฎีหนึ่งได้มีเค้าโครงคล้ายคลึงกับทฤษฎีแรก แต่จะแตกต่างกันเล็กน้อย คือ อาจจะมีบุคคลที่ 3 ซึ่งไม่อาจทราบได้ว่าเป็นผู้ใด ได้เข้ามาลอบสังหารบารอนเนสเว็ทเซร่าก่อน แล้วจึงมาลอบปลงพระชนม์มกุฎราชกุมาร โดยผู้นำเสนอทฤษฎีนี้ได้คล้ายคลึงกับทฤษฎีที่ทรงได้รับการยืนยันจากสมเด็จพระจักรพรรดินีซีต้า ซึ่งขณะนั้นทรงเป็นมกุฎราชกุมารีตั้งแต่ปีพ.ศ. 2457 ถึงพ.ศ. 2459 โดยทรงได้รับความไว้วางใจจากสมเด็จพระจักรพรรดิฟรานซ์ โจเซฟ โดยหลังจากทฤษฎีของพระองค์ถูกเปิดเผย ศาลสูงออสเตรีย-ฮังการีจึงได้นัดประชุมด่วน เพื่อทบทวนกรณีการสิ้นพระชนม์ของอาร์ชดยุกรูดอล์ฟ

มันอาจจะยากเกินไปที่สมเด็จพระจักรพรรดิจะทรงรับได้ ที่พระราชโอรสเพียงพระองค์เดียวของพระองค์ ซึ่งเป็นถึงองค์รัชทายาทจะสามารถทำการฆาตกรรมหญิงสาว และจากนั้นก็ทรงปลิดพระชนม์ชีพตัวเอง ถ้ามีแหล่งสนับสนุนทฤษฎีที่กล่าวถึงบุคคลที่ 3 เข้ามาลอบสังหาร ประเด็นนี้ก็อาจจะผ่านการสรุปในที่ประชุมได้ ดังนั้น จวบจนถึงปัจจุบันก็ยังไม่สามารถสรุปได้ว่า พระองค์และนางสนมถูกลอบปลงพระชนม์ หรือปลิดชีพตนเอง

ผลกระทบหลังจากสิ้นพระชนม์

หลังจากการสิ้นพระชนม์ของพระองค์ ทำให้ชีวิตครอบครัวของสมเด็จพระจักรพรรดิ และสมเด็จพระจักรพรรดินี ผู้ทรงเป็นพระราชบิดา และพระราชมารดาได้พังทลายลง โดยสมเด็จพระจักรพรรดินีได้ทรงประพาสต่างประเทศทุกเวลา โดยแทบจะไม่เสด็จกลับกรุงเวียนนาเลย ส่วนสมเด็จพระจักรพรรดิก็ยังทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจอย่างเดิม โดยไม่ทรงสนพระทัยพระบรมวงศานุวงศ์ใดเลย แม้กระทั่งพระราชธิดาของพระองค์เอง แต่ถึงอย่างไรก็ตาม พระองค์ก็ยังทรงรักพระมเหสีของพระองค์เสมอ

ส่วนลำดับการสืบสันตติวงศ์แห่งราชบัลลังก์อิมพีเรียลออสเตรีย-ฮังการีนั้น ได้เลื่อนจากรัชทายาทลำดับที่ 2 ขึ้นมาเป็นองค์รัชทายาทแทน ซึ่งก็คือ อาร์ชดยุกคาร์ล ลุดวิก พระราชอนุชาของพระองค์ แต่อาร์ชดยุกคาร์ล ลุดวิกทรงปฏิเสธที่จะรับตำแหน่งองค์รัชทายาท โดยทรงมอบตำแหน่งให้กับพระโอรสองค์โตของพระองค์ อาร์ชดยุกฟรานซ์ เฟอร์ดินานด์ ดังนั้น อาร์ชดยุกฟรานซ์ เฟอร์ดินานด์จึงทรงได้รับการสถาปนาเป็นองค์รัชทายาทองค์ใหม่ โดยทรงเป็นองค์รัชทายาททางพฤตินัย (Heir Presumptive) ทรงดำรงตำแหน่งจนถึงการลอบปลงพระชนม์ที่เมืองซาราเยโว บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา อันเป็นสาเหตุนำไปสู่สงครามโลกครั้งที่ 1

หลังจากที่อาร์ชดยุกฟรานซ์ เฟอร์ดินานด์ทรงสิ้นพระชนม์แล้ว ตำแหน่งรัชทายาททางพฤตินัยจึงตกเป็นของพระราชปนัดดาในสมเด็จพระจักรพรรดิ อาร์ชดยุกคาร์ล ซึ่งยังได้รับการสถาปนาเป็นอาร์ชดยุกแห่งออสเตรีย-เอสต์ และดยุกแห่งโมเดน่า ต่อจากอาร์ชดยุกฟรานซ์ เฟอร์ดินานด์อีกด้วย เมื่อพระองค์ทรงขึ้นครองราชย์เป็นสมเด็จพระจักรพรรดิแห่งออสเตรีย พระองค์ทรงได้รับพระสมญานามว่า จักรพรรดิผู้รักสันติ (The Peace Kaiser) แต่พระองค์ก็ไม่สามารถปกครองจักรวรรดิได้ดี เพราะเนื่องจากแพ้สงครามโลกครั้งที่ 1 จึงถูกยุบจักรวรรดิ และถูกล้มล้างพระราชอำนาจของพระราชวงศ์ไปในที่สุด

ราชตระกูล

พระราชตระกูลในสามรุ่นของอาร์ชดยุกรูดอล์ฟ มกุฎราชกุมารแห่งออสเตรีย-ฮังการี

อาร์ชดยุกรูดอล์ฟแห่งออสเตรีย	พระชนก: สมเด็จพระจักรพรรดิฟรานซ์ โจเซฟที่ 1 แห่งออสเตรีย	พระอัยกาฝ่ายพระชนก: อาร์ชดยุกฟรานซ์ คาร์ลแห่งออสเตรีย	พระปัยกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระจักรพรรดิฟรานซ์ที่ 2 แห่งโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนก: เจ้าหญิงมาเรีย เทเรซ่าแห่งทู ซิชิลีส์
		พระอัยยิกาฝ่ายพระชนก: เจ้าหญิงโซฟีแห่งบาวาเรีย	พระปัยกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระราชาธิบดีแม็กซีมีเลียนที่ 1 โจเซฟแห่งบาวาเรีย
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนก: เจ้าหญิงแคโรไลน์แห่งบาเดน
	พระชนนี: ดัชเชสเอลิซาเบธแห่งบาวาเรีย	พระอัยกาฝ่ายพระชนนี: ดยุกแม็กซีมีเลียน โจเซฟแห่งบาวาเรีย	พระปัยกาฝ่ายพระชนนี: ดยุกพิอุส ออกัสตัสแห่งบาวาเรีย
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนนี: ดัชเชสอเมลี่ หลุยส์แห่งอาเรนเบิร์ก
		พระอัยยิกาฝ่ายพระชนนี: เจ้าหญิงลูโดวิก้าแห่งบาวาเรีย	พระปัยกาฝ่ายพระชนนี: สมเด็จพระราชาธิบดีแม็กซีมีเลียนที่ 1 โจเซฟแห่งบาวาเรีย
			พระปัยยิกาฝ่ายพระชนนี: เจ้าหญิงแคโรไลน์แห่งบาเดน

อ้างอิง

• Rudolf, Crown Prince of Austria. Majestät, ich warne Sie... Geheime und private Schriften. Edited by Brigitte Hamann. Wien: Amalthea, 1979
• Barkeley, Richard. The Road to Mayerling: Life and Death of Crown Prince Rudolph of Austria. London: Macmillan, 1958.
• Franzel, Emil. Crown Prince Rudolph and the Mayerling Tragedy: Fact and Fiction. Vienna : V. Herold, 1974.
• Hamann, Brigitte. Kronprinz Rudolf: Ein Leben. Wien: Amalthea, 2005,
• Listowel, Judith Márffy-Mantuano Hare, Countess of. A Habsburg Tragedy: Crown Prince Rudolf. London: Ascent Books, 1978.
• Lonyay, Károly. Rudolph: The Tragedy of Mayerling. New York: Scribner, 1949.
• Salvendy, John T. Royal Rebel: A Psychological Portrait of Crown Prince Rudolf of Austria-Hungary. Lanham, MD: University Press of America, 1988.

แหล่งข้อมูลอื่น

• A profile of Marie Vetsera
• Crown Prince Rudolf's Coffin
• IMDB on various Mayerling Films
• Photo of Rudolf with wife Stephanie เก็บถาวร 2008-02-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน: at website Worldroots.com.
• Crown Prince Rudolfs death เก็บถาวร 2021-05-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ก่อนหน้า		อาร์ชดยุกรูดอล์ฟ มกุฎราชกุมารแห่งออสเตรีย-ฮังการี		ถัดไป
อาร์ชดยุกฟรานซ์ โจเซฟ		องค์รัชทายาทแห่งออสเตรีย-ฮังการี (ค.ศ. 1873 - 1889)		อาร์ชดยุกฟรานซ์ เฟอร์ดินานด์