หม่อมหลวงรุจิรา อิศรางกูร

หม่อมหลวงรุจิรา อิศรางกูร (15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456 – 17 มิถุนายน พ.ศ. 2527) เป็นนักแสดงและนักพากย์ชาวไทย เจ้าของฉายา “มนุษย์ 9 เสียง“ ทั้งในประเทศไทย ประเทศญี่ปุ่น และสหรัฐ

หม่อมหลวงรุจิรา อิศรางกูร
เกิด	15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456 กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
เสียชีวิต	17 มิถุนายน พ.ศ. 2527 (70 ปี)
คู่สมรส	มารศรี อิศรางกูร ณ อยุธยา
บุตร	อรสา อิศรางกูร ณ อยุธยา จิรศักดิ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา จิระวดี อิศรางกูร ณ อยุธยา
อาชีพ	นักแสดง (โขน - ละครหลวง - ตลกหน้าม่าน - วิทยุ - ละครเวที) นักพากย์ภาพยนตร์
ปีที่แสดง	พ.ศ. 2476–2523

ประวัติ

หม่อมหลวงรุจิรา อิศรางกูร (15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456 - 17 มิถุนายน พ.ศ. 2527) เป็นบุตรของหม่อมราชวงศ์สุดใจ อิศรางกูร กับสะอาด อิศรางกูร ณ อยุธยา เป็นนัดดาในหม่อมเจ้าน้อย อิศรางกูร และเป็นพระปนัดดาในสมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ เขาเป็นนักแสดงมากความสามารถนับแต่ปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 เริ่มจากเล่นโขน-ละครหลวง นักแสดงเดี่ยว ตลกหน้าม่าน นักแสดงละครวิทยุ นักพากย์หนัง นักแสดงละครเวที จนถึงดาราหนัง ดาราละครทั้งจอเงินและจอแก้ว

ด้านชีวิตครอบครัว หม่อมหลวงรุจิรา สมรสกับ มารศรี อิศรางกูร ณ อยุธยา นักแสดงเช่นกัน ศิลปินแห่งชาติ ปี 2542 มีบุตร-ธิดา 3 คน ซึ่งอยู่ในวงการบันเทิง ได้แก่

• อรสา อิศรางกูร ณ อยุธยา
• จิรศักดิ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา
• จิระวดี อิศรางกูร ณ อยุธยา

ระยะหลังเกษียณการทำงาน ตั้งแต่ต้นทศวรรษ 2520 ป่วยและเสียชีวิตอย่างสงบด้วยโรคชรา เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน พ.ศ. 2527 สิริอายุได้ 70 ปี

ผลงาน

โขน - ละครหลวง

ช่วงปลายสมัยรัชกาลที่ 6 - ต้นรัชกาลที่ 7 ขณะเขามีอายุได้ 10 ปี เริ่มหัดโขน ละครหลวง โดยฝึกโขน 8 ปี ได้ออกแสดงหน้าพระที่นั่งนับร้อยครั้ง และยังรับจ้างเล่นโขนตามงานวัดและหัวเมืองแถวกรุงเทพมหานคร เมื่อว่าง

นักแสดงเดี่ยว

เมื่อเขาเริ่มเป็นที่รู้จักของผู้ชมไม่นานนัก เขาได้ไปแนะนำตัวกับ แม่เลื่อน (เลื่อน ไวนุนานิน) พระเอกยอดนิยมของ ละครคณะแม่เลื่อน ละครชื่อดังแห่งยุค ที่เวิ้งนาครเขษม เขาขอแสดงละครเดี่ยวหน้าม่านสลับฉากประมาณ 20 นาที โดยใช้เพียงแก้วใบเดียวกับกล้องยานัตถุ์สำหรับเคาะแทนระฆังเริ่มแสดงบทรัก โศก ตลก ด้วยเสียงต่าง ๆ ไม่ซ้ำกันเป็น พระเอก นางเอก พ่อ แม่ ยาย และ เด็ก โดยผู้ชมปรบมือให้เป็นเวลานานด้วยความพอใจอย่างยิ่ง

ตลกหน้าม่าน

เขาเริ่มก้าวสู่เวทีใหญ่ชั้นนำของเมืองไทย ในฐานะนักแสดงจำอวดหน้าม่าน โรงละครศาลาเฉลิมกรุง ทำให้มีชื่อเสียงมากขึ้น

นักแสดงเดี่ยวละครวิทยุ

เขาได้พากย์ละครสั้นชุด มนุษย์ 6 เสียง กระจายเสียงแพร่หลายโด่งดังทั่วเมืองไทย

นักพากย์หนัง

จากความแรงของชื่อเสียงทำให้ มร.เค แอลลี ผู้จัดการโรงหนังศาลาเฉลิมนคร (โรงหนังวังเจ้าปรีดา ใกล้กองปราบสามยอด) เชิญเป็นนักพากย์หนังฝรั่งประจำโรง เมื่ออายุได้ราว 19-20 ปี เริ่มด้วยหนังรายได้สูงสุดของฮอลลีวู้ด ศพอาบยา ทางโรงขึ้นป้ายรองจากชื่อเรื่องว่า "พากย์โดย มนุษย์ 6 เสียง " ผลปรากฏว่า โปรแกรมยืนโรงยาวนานมากเพราะคนดูมืดฟ้ามัวดินแน่นทุกรอบทุกวัน (เข้าใจว่าจะเป็นภาพยนตร์สยองขวัญของยูนิเวอร์แซล The Mummy ค.ศ. 1932 / พ.ศ. 2475 ที่กำลังโด่งดังมากในขณะนั้น)

ปรากฏการณ์ผู้ชมล้นหลามอีกครั้ง คือเมื่อโรงหนังที่จังหวัดปราจีนบุรี เชิญไปพากย์เรื่อง สวรรค์ในอก นรกในใจ รอบพิเศษโดยยินดีออกค่าใช้จ่ายและค่าเดินทางให้ทั้งหมด ในวันฉายมีคนดูรวมทั้งจากจังหวัดใกล้เคียงมารอหน้าโรงนับเป็นชั่วโมง

หลังสงครามมหาเอเซียบูรพา ผลงานเด่น (ในนาม รุจิรา - มารศรี) เช่น หนังญี่ปุ่น ไอ้โจรนกกระจอก ที่โรงหนังโอเดียน เรียกเสียงฮาตั้งแต่ตราบริษัทนำไตเติ้ล และหนังอินเดีย ธรณีกรรแสง ฉายนานถึงสองเดือนเศษ ที่โรงหนังศาลาเฉลิมกรุง ทำรายได้ถล่มถลายราว 4 ล้านบาท (ตั๋วราคา 5 - 12 บาท) ทางโรงมอบแหวนเพชรให้หนึ่งวงเป็นรางวัลพิเศษนอกจากค่าพากย์รายสัปดาห์ ส่วนหนังฝรั่งก็ยังพากย์นับแต่หนังฮอลลีวู้ดกลับมาฉายในเมืองไทยอีกครั้ง ซึ่งมีผู้นิยมไม่แพ้หนังเสียงในฟิล์มต้นฉบับ

ดาราละครเวที

ช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ความรุ่งโรจน์ในอาชีพการแสดงมาถึงจุดสูงสุดเมื่อรับบทพระเอกละครเวทีเรื่อง วนิดา ที่ศาลาเฉลิมนคร ขณะทำงานควบคู่กับอาชีพนักพากย์ไปพร้อม ๆกัน และได้พบรักกับ มารศรี อิศรางกูร ซี่งเป็นนักแสดงละครเวที หลังจากแต่งงาน ทั้งคู่ยังเป็นนักพากย์ชั้นแนวหน้าของเมืองไทยมาโดยตลอดในนามรุจิรา - มารศรี จนถึงยุคภาพยนตร์ ช่วงต้นทศวรรษ 2500

ดาราภาพยนตร์

หนังเรื่องแรก ๆ เช่น พระเจ้ากรุงธนบุรี (2495) ร่วมกับ ถนอม อัครเศรณี,สวลี ผกาพันธุ์ วายร้ายตลาดเก่า (2504) ร่วมกับพร้อมสิน สีบุญเรือง และสมชาย อาสนจินดา ระยะต่อมามักแสดงแนวตลก เช่น ม้ามืด (2513) ,มันมากับความมืด (2514) และอีกหลายเรื่องก่อนเกษียณวงการ เช่น ยิ้มสวัสดี (2521),สาวเครือฟ้า (2523)

บทออกแนวตลกที่แสดงได้อย่างโดดเด่น ได้แก่ มหาเถรกุโสดอ ใน ผู้ชนะสิบทิศ (2509-2510) ,ท่านขุนชราอดีตทหารผ่านศึกสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ใน เป็ดน้อย (2511) ,ท่านขุนเพลย์บอยรุ่นใหญ่พ่อพระเอกหนุ่มเพลย์บอย ใน เกาะสวาท หาดสวรรค์ (2512) ฯลฯ

งานพากย์ (ลงฟิล์ม) แทนเสียงดารานักแสดงบทต่าง ๆ เช่น เขาชื่อกานต์ (2516)

ผลงานภาพยนตร์

• เงิน เงิน เงิน (2508)
• สอยดาว สาวเดือน (2512)
• เกาะสวาท หาดสวรรค์ (2512)
• ละครเร่ (2512)
• สายใจ (2512)
• เด็กวัด (2512)
• เรารักกันไม่ได้ (2513)
• รักเธอเสมอ (2513)
• ม้ามืด (2513)
• ปี่แก้วนางหงษ์ (2513)
• แม่นาคพระนคร (2513)
• น้องนางบ้านนา (2514)
• รักข้ามขอบฟ้า (2514)
• ดวงใจสวรรค์ (2514)
• ลูกสาวกำนัน (2514)
• สองฝั่งโขง (2514)
• จอมเจ้าชู้ (2514)
• ในสวนรัก (2514)
• ยั่วรัก (2514)
• มดตะนอย (2514)
• วิวาห์พาฝัน (2514)
• มันมากับความมืด (2514)
• ทุ่งเศรษฐี (2514)
• กว่าจะรักกันได้ (2514)
• เทพบุตรจอมโกง (2514)
• ขวัญใจลูกทุ่ง (2515)
• มนต์รักดอกคำใต้ (2515)
• กระท่อมปรีดา (2515)
• วิวาห์ลูกทุ่ง (2515)
• หยาดฝน (2515)
• ระเริงชล (2515)
• กลิ่นร่ำ (2515)
• แสนทนง (2515)
• ไอ้บ้านนอก (2515)
• เหลือแต่รัก (2516)
• เด่นดวงเดือน (2516)
• เจ้าปลิวสิงห์สุพรรณ (2516)
• สักขีแม่ปิง (2516)
• สายชล (2516)
• ดอนโขมด (2516)
• บุษบาขายรัก (2517)
• ขัง 8 (2517)
• นี่หรือผู้หญิง (2517)
• เศรษฐีรัก (2518)
• ใจรัก (2518)
• เผ็ด (2518)
• ดับสุริยา (2519)
• 17 ทหารกล้า (2519)
• แม่ม่ายใจถึง (2519)
• บ้องไฟ (2519)
• เงินคือพระเจ้า (2520)
• พ่อนกฮูก (2520)
• อย่านึกว่าหมู (2520)
• แหย่หนวดเสือ (2520)
• มนต์รักนักรบ (2520)
• ข้าวก้นบาตร (2520)
• สิงห์รถบรรทุก (2520)
• สิงห์เดนตาย (2520)
• พ่อครัวหัวป่าก์ (2521)
• มือปืนนักบุญ (2521)
• ลูกโดด (2521)
• ดวงเศรษฐี (2521)
• เพชรมหากาฬ (2521)
• มนต์รักแผ่นดินทอง (2521)
• มือปืนเลือดเดือด (2521)
• วัยแตกเปลี่ยว (2521)
• ผู้แทนมาแล้ว (2521)
• บุษบาก๋ากั่น (2521)
• ไอ้ขุนทอง (2521)
• เอ็ม.16 (2521)
• เสียสาว (2521)
• ยิ้มสวัสดี (2521)
• อะไรกันวะ (2521)
• เพียงคำเดียว (2522)
• ตะเคียนคะนอง (2522)
• นายอำเภอปฏิวัติ (2522)
• สู้อย่างสิงห์ (2523)
• ภูตพิศวาส (2523)
• เครือฟ้า (2523)
• ผัวนอกคอก (2523)
• สิงห์แม่น้ำแคว (2523)
• จากครูด้วยดวงใจ (2523)
• กามนิต วาสิฏฐี (2524)
• ปีศาจเมียน้อย (2524)
• รักโอ้รัก (2524)
• วัยสะรุ่น (2525)
• มนต์รักลูกทุ่ง (2525)
• พันท้ายนรสิงห์ (2525)

ผลงานละครโทรทัศน์

• พล นิกร กิมหงวน (2518)
• ห้วงรัก เหวลึก (2523)