วิธีเลขสี่มุม (จีนตัวย่อ: 四角号码检字法; จีนตัวเต็ม: 四角號碼檢字法; พินอิน: sìjiǎo hàomǎ jiǎnzìfǎ แปลเต็มว่า วิธีพิจารณาอักษรจีนด้วยตัวเลขจากสี่มุม) คือวิธีป้อนอักขระชนิดหนึ่งใช้สำหรับเข้ารหัสอักษรจีนไปเป็นการพิมพ์ด้วยพิมพ์ดีดหรือคอมพิวเตอร์ โดยใช้ตัวเลขสี่ตัวแทนอักษรแต่ละตัว วิธีเลขสี่มุมรู้จักกันในชื่อ ระบบเลขสี่มุม มีการเรียงลำดับด้วยวิธีนี้เพื่อเป็นดัชนีในอักษรานุกรมบางชนิดและงานสารบรรณด้วย

อักษร 法 (fǎ) แปลว่าวิธีการหรือกฎหมาย มีรหัสเป็น 34131

วิธีนี้ถูกคิดค้นขึ้นในปี ค.ศ. 1920 โดยหวัง อวิ๋นอู่ (จีน: 王雲五) หัวหน้าบรรณาธิการของสำนักพิมพ์ชางอู้ยิ่นชูกว่าน (จีน: 商務印書館; The Commercial Press) เดิมใช้ในการรับส่งโทรเลขของจีน ในยุโรปรหัสมอร์สเพียงพอสำหรับเข้ารหัสทั้งหมดของอักษรละติน ในทางกลับกันอักษรจีนต้องการวิธีการในการแปลงอักขระจำนวนมากให้เป็นสัญญาณโทรเลข ก่อนการพัฒนาวิธีเลขสี่มุม โทรเลขของจีนได้รับการเข้ารหัสด้วยรหัสตัวเลขสี่หลักที่ต้องเข้ารหัสและถอดรหัสโดยใช้คู่มือ วิธีเลขสี่มุมเป็นความพยายามครั้งแรกในการพัฒนารหัสที่เป็นระบบ[1]

กลอน

แก้

แบบดั้งเดิม

แก้
 
ตัวเต็ม   ตัวย่อ   พินอิน   ความหมาย

一橫二垂三點捺,
點下帶橫變零頭,
叉四插五方塊六,
七角八八小是九。

一横二垂三点捺,
点下带横变零头,
叉四插五方块六,
七角八八小是九。

Yī héng, èr chuí, sān diǎn, nà;
Diǎn xià dài héng, biàn líng tou;
Cha si, cha wu, fang kuai liu;
Qi jiao, ba ba, xiao shi jiu.

หนึ่งนอน สองตั้ง สามแต้ม วาดลง
แต้มถือขีดนอนใต้ แปลงหัว[เป็น]ศูนย์
ไขว้สี่ แทรกห้า กล่องเหลี่ยมหก
เจ็ดมุม แปดแปด[八] เล็ก[小]คือเก้า

แบบใหม่

แก้
 
ตัวเต็ม   ตัวย่อ   พินอิน   ความหมาย

横一垂二三點捺,
叉四插五方框六,
七角八八九是小,
點下有横變零頭。

横一垂二三点捺,
叉四插五方框六,
七角八八九是小,
点下有横变零头。

Heng yi, chui er, san dian, na;
Cha si, cha wu, fang kuang liu;
Qi jiao, ba ba, jiu shi xiao;
Dian xia you heng, bian ling tou.

นอนหนึ่ง ตั้งสอง สามแต้ม วาดลง
ไขว้สี่ แทรกห้า กรอบเหลี่ยมหก
เจ็ดมุม แปดแปด[八] เก้าคือเล็ก[小]
แต้มมีขีดนอนใต้ แปลงหัว[เป็น]ศูนย์

ความหมาย

แก้
 
พจนานุกรมที่ใช้หาเลขสี่มุม
หมายเลข ชื่อ ลักษณะ ตัวอย่าง
0 頭 (头) [tóu] 亠 (จุดเหนือขีด)
1 橫 (横) [héng] 一乚(ขีดแนวนอน, ขีดตรง-นอน-ตวัดขึ้น) 一, 凡 (ขีดขวา)
2 垂 (垂) [chuí] 丨丿亅(ขีดตรง, ขีดตวัดซ้าย, ขีดตรงงอขึ้นซ้าย) 天 (ขีดบน), 人 (ฝั่งซ้าย), 丁 (ขีดกลาง)
3 點 (点) [diǎn] 丶\(จุด、ตวัดขวา) 点 (จุดด้านล่าง), 人 (ฝั่งขวา)
4 叉 (叉) [chā] 十乂(ขีดตัดกัน) 十, 文 (ขีดไขว้ด้านล่าง)
5 插 (插) [chā] 扌(ขีดตรงตัดกับขีดนอนสองขีด)
6 方 (方) [fāng] 口(สี่เหลี่ยม)
7 角 (角) [jiǎo] ﹁「」ㄴ(มุม) 勻 (มุมขวาบน), 阴 (มุมซ้ายบน), 当 (มุมขวาล่าง), 亡 (มุมซ้ายล่าง)
8 八 (八) [bā] 八丷人(คล้าย 八) 八, 兰 (สองจุดบน), 人
9 小 (小) [xiǎo] 小忄⺌(คล้าย 小) 小, 快, 兴 (สามจุดบน)

ข้อยกเว้น

แก้

ข้อยกเว้นในการหาเลขสี่มุม

  1. หากว่าขีดนั้นได้ใช้ไปแล้ว เช่น 文 (0040) ขีดบน 亠 (0) ได้ใช้ไปแล้วแทนด้วย 0 และ ขีดไขว้ 乂 (4) ใช้ 0 แทนในตัวสุดท้าย (40)
  2. ตัวที่อยู่ใน 口 ให้ใช้ 60 แทนเลขสองตัวหน้า และสองตัวหลังใช้มุมของตัวข้างใน เช่น 国 ใช้ 60 แทนด้านหน้า และใช้ 10 แทนตัว 玉 ด้านใน จะได้เป็น 6010

อ้างอิง

แก้
  1. 潘德孚 Pān Défú; 詹振权 Zhān Zhènquán (2003-05-20). 汉字编码设计学 [Chinese character coding design]. 语言文字网. chapter 2.1, section 1 & 2. pp. 19–20.

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้