ลูกข่าง
ลูกข่าง เป็นของเล่นสำหรับเด็กที่หมุนบนแกนของตัวเอง ลูกข่างถือเป็นของเล่นที่เก่าแก่ที่สุดอย่างหนึ่งในประวัติศาสตร์โลก มีใช้ในการละเล่นเพื่อความบันเทิง การพนันและยังรวมถึงการพยากรณ์
ลูกข่างไทย
แก้ในประเทศไทย ลูกข่างถือเป็นการละเล่นไทยชนิดหนึ่ง ที่มีการเล่นโดยการผูกด้วยเชือก และขว้างลูกข่างลงพื้นให้เกิดการหมุน โดยมีกติกาการเล่นอยู่คือ หากขว้างลูกข่างไม่หมุนหรือออกนอกวงถือว่าแพ้ และผู้แพ้จะต้องนำลูกข่างของตนวางในวงกลมเพื่อให้คนอื่นใช้ลูกข่างที่พันเชือกขว้างไปบนลูกข่างนั้นเป็นการลงโทษ
อุปกรณ์ที่ใช้ในการเล่น
แก้- ลูกข่าง ส่วนมากจะทำจากไม้มะยมกลึงมีตะปูเป็นเดือยแหลมตรงกลางคนละ 1 ลูก
- เชือกยาวประมาณ 40–50 เซนติเมตร ปลายเชือกด้านหนึ่งผูกด้วยไม้ หรือร้อยด้วยฝาเบียร์
- วงกลมขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 50–60 เซนติเมตร
วิธีเล่น
แก้การเล่นลูกข่างไม่จำกัดจำนวนผู้เล่น ก่อนเล่นจะขีดวงกลมขนาด 50–60 เซนติเมตรบนพื้นดิน แล้วจัดลำดับการเล่นตามวิธีการจัดลำดับก่อนการเล่นดังกล่าวแล้วก่อนเล่นทุกคนใช้เชือกพันลูกข่างของตน โดยพันจากปลายเดือยขึ้นมาจนถึงตัวลูกข่าง แล้วถือชายหนึ่งไว้ระหว่างซอกนิ้วชี้และนิ้วกลาง ส่วนหัวแม่มือหงายรองรับปลายเดือยลูกข่างไว้ เมื่อเริ่มเล่นผู้เล่นจะขว้างลูกข่างตกถึงพื้นจะหมุนหากลูกข่างของผู้ใดไม่หมุน หรือออกนอกวงถือว่าแพ้จะถูกทำโทษด้วยการให้เจ้าของลูกข่างนำลูกข่างของตนวางไว้ในวงกลม ให้ผู้อื่นนำลูกข่างที่พันเชือกเตรียมไว้ขว้างลงไปบนลูกข่างนั้นเรียกว่า “โจ๊ะลูกข่าง” ทีละคน หากลูกข่างทำจากไม้ไม่ดีจะแตก แต่ถ้าทำจากไม้มะยมจะเป็นเพียงรอยเจาะเท่านั้น
พฤติกรรมเชิงวิเคราะห์
แก้การเล่นลูกข่างเป็นการเล่นของเด็กชายที่มีอายุประมาณ 8–15 ปี เด็กจะได้รับประโยชน์จากการเล่นเช่น
- เป็นการออกกำลังกล้ามเนื้อโดยเฉพาะกล้ามเนื้อแขน
- ฝึกทักษะความแม่นยำในการขว้าง และกลยุทธในการทำให้ลูกข่างหมุน
- พัฒนาจิตใจ ร่าเริงแจ่มใสและยอมรับในกติกาการเล่น
ลูกข่างแบบต่าง ๆ
แก้-
ลูกข่างสโลวีเนีย -
ลูกข่างโปรตุเกส -
ตรอมโป ลูกข่างของลาตินอเมริกา -
ลูกข่างญี่ปุ่น
อ้างอิง
แก้จินตนา กระบวนแสง, สภาพสังคมและวัฒนธรรมจากการเล่นของเด็ก, สถาบันเด็ก มูลนิธิเด็ก