ปางประทานพร

ปางประทานพร เป็นพระพุทธรูปลักษณะทำห้อยพระหัตถ์เบื้องขวา หันฝ่าพระหัตถ์ไปข้างหน้าเป็นเครื่องหมาย แต่ส่วนองค์พระพุทธรูปนั้นทำท่านั่งขัดสมาธิอย่างปางสมาธิ ยืน หรือเดิน

พระพุทธรูปปางประทานพรที่สวนสาธารณะหาดใหญ่

สำหรับประทับยืนของปางประทานพรแตกต่างกับปางขอฝนที่การห้อยพระหัตถ์อีกข้าง ซึ่งปางประทานพรจะทรงห้อยพระหัตถ์ลง แต่ปางขอฝนจะทรงหงายพระหัตถ์ขึ้นในกิริยารับน้ำฝน นอกจากนี้ยังแตกต่างกับปางประทานอภัยที่พระหัตถ์ข้างที่ทรงผายออก โดยปางประทานพรพระหัตถ์ข้างที่ทรงยกขึ้นจะงอปลายนิ้วลงมาเล็กน้อยหรือทรงทำมุทรา (สัญลักษณ์มือ) แต่ปางประทานอภัยจะทรงตั้งนิ้วขึ้นเสมอกันและมิทรงงอปลายนิ้วลงเลย

ประวัติ

ปางประทานพรในท่านั่ง

เมื่อครั้งพระอานนท์ถูกเลือกให้ทำหน้าที่เป็นพระอุปัฏฐากของพระพุทธเจ้า ท่านได้ขอพร 8 ประการ จากสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พร 4 ข้อแรก ได้แก่

1. ไม่ประทานจีวรอันประณีตแก่ท่าน
2. ไม่ประทานบิณฑบาตอันประณีตที่พระองค์ได้มาแก่ท่าน
3. ไม่ประทานให้ท่านอยู่คันธกุฏิเดียวกับพระพุทธองค์
4. ไม่ทรงพาท่านไปในที่นิมนต์
5. ขอให้พระพุทธองค์ไปในที่นิมนต์ที่ท่านรับไว้
6. ถ้าท่านนำพุทธบริษัทมาจากแดนไกลขอให้ได้เข้าเฝ้าทันที
7. ถ้าท่านมีความสงสัยขอให้ถามท่านได้ทันที
8. ถ้าพระพุทธองค์ทรงไปแสดงพระธรรมที่ไหน ถ้าท่านไม่ได้ฟัง ขอให้แสดงแก่ท่านอีกครั้งหนึ่ง

ทั้งนี้เพื่อป้องกันคำครหาว่าท่านอุปัฏฐากแล้วไม่ได้รับความเอื้อเฟื้อจากพระพุทธองค์เลยพระพุทธองค์ได้ประทานพรทั้ง 8 ประการ แก่พระอานนท์

ปางประทานพรในท่ายืน

เมื่อนางมหาอุบาสิกาวิสาขา บุตรีของธนัญชัยเศรษฐี ซึ่งเป็นหญิงที่ได้รับการยกย่องว่าเป็นเบญจกัลยาณี ได้แก่ มีผมงาม เนื้องาม ฟันงาม ผิวงาม วัยงาม นางมีศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามาก และได้บรรลุเป็นพระโสดาบันเป็นอริยะบุคคลตั้งแต่อายุ 7 ขวบ ในช่วงฤดูฝนในพรรษาหนึ่ง นางวิสาขาได้ให้นางทาสีของนางมานิมนต์พระภิกษุ พอดีฝนตก พระภิกษุเปลือยกายอาบน้ำฝนอยู่ในพระเชตวันมหาวิหาร นางทาสีเข้าใจว่าเป็นนักบวชลัทธิชีเปลือย จึงกลับไปบอกนางวิสาขา หลังจากถวายภัตตาหารและพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงทำภัตกิจเสร็จแล้ว นางวิสาขาจึงกราบทูลขอประทานพรจากพระพุทธองค์เพื่อถวายสิ่งของต่าง ๆ แก่ภิกษุ ภิกษุณี ได้แก่ 1.ผ้าอาบน้ำฝน 2. อาหารสำหรับภิกษุอาคันตุกะ 3.อาหารสำหรับภิกษุผู้เตรียมจะไป 4.อาหารสำหรับภิกษุป่วยไข้ 5.อาหารสำหรับภิกษุผู้พยาบาลภิกษุ 6.ยาสำหรับภิกษุผู้ป่วยไข้ 7.ขอให้ได้ถวายข้าวยาคู 8.ผ้าอาบน้ำสำหรับภิกษุณี พระพุทธองค์ทรงประทานพรทั้ง 8 ข้อแก่นางวิสาขา

ความเชื่อและคตินิยม

เป็นพระพุทธรูปปวงประทานพร

อ้างอิง

• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. ตำนานพุทธเจดีย์. ธนบุรี  : โรงพิมพ์รุ่งวัฒนา, 2513.
• เรื่องพระพุทธรูปปางต่างๆ หลวงบริบาลบุรีรัตน์ และนายเกษมบุญศรี (พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระกรุณาโปรเกล้าฯ ให้พิมพ์ขึ้นเพื่อพระราชทานในงานพระราชกุศลราชคฤหมงคลขึ้นพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2500)
• สกุลศิลปพระพุทธรูปในประเทศไทย อาจารย์จิตร บัวบุศย์
• ศิลปในประเทศไทย ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิสกุล