ควอตซ์

ควอตซ์ (อังกฤษ: Quartz) (SiO₂) หรือมีชื่อว่า "แร่เขี้ยวหนุมาน" เป็นแร่ที่พบมากที่สุดในโลกเป็นอันดับที่สองรองจาก เฟลด์สปาร์

ควอตซ์
การจำแนก
ประเภท	แร่ซิลิกา
สูตรเคมี	SiO2
คุณสมบัติ
สี	มีทั้งโปร่งใส จนถึงทึบแสง มีมากมายแทบจะทุกสี
โครงสร้างผลึก	รอมโบฮีดรัล
ค่าความแข็ง	7
ความถ่วงจำเพาะ	2.65

คุณสมบัติ

• สี มีทั้งโปร่งใส จนถึงทึบแสง มีมากมายแทบจะทุกสี
• ควอตซ์มีค่าความแข็งที่ 7 ตามสเกลของโมส์ (Moh's scale)
• นอกจากนี้ ควอตซ์ยังมีคุณสมบัติพิเศษคือมี piezoelectric คือไฟฟ้าที่เกิดจากการกดดันทางกลไกที่มีต่อ

ซึ่งทำให้เกิดมีประจุไฟฟ้าขึ้นในควอตซ์ (เช่นเดียวกับทัวร์มาลีน) ด้วยคุณสมบัตินี้จึงนำมาใช้ควบคุมความถี่คลื่นวิทยุ ควบคุมความเที่ยงตรงของนาฬิกากันน้ำ ที่เราเรียกกันว่า นาฬิกาควอตซ์ และด้วยความโปร่งใสต่อแสงอัลตราไวโอเลต ทำให้ควอตซ์เหมาะที่จะนำมาทำเป็นเลนส์ของกล้องจุลทรรศน์อีกด้วย

รูปแบบผลึก

ด้วยลักษณะของผลึก ทำให้ควอตซ์ถูกแบ่งออกเป็น 3 ประเภท

• แบบผลึกเดี่ยว Single Quartz หรือ Crystalline Quartz เป็นผลึกที่มีการเรียงตัวกันอย่างมีระเบียบ มีชื่อเรียกต่างกันไปตามสีที่พบ สามารถนำไปใช้ในอุตสาหกรรมการผลิต นาฬิกา, เลนส์ และอุปกรณ์ควบคุมความถี่ของคลื่นวิทยุ ที่รู้จักและนิยมในท้องตลาดก็คือ ควอตซ์สีเหลือง ที่เรียกว่า ซิทรีน (Citrine) และสีม่วงที่เรียกว่า แอเมทิสต์ (Amethyst)

แอเมทิสต์ที่เจียระไนแล้ว

• แบบ Microcrystalline ประกอบด้วยกลุ่มผลึกเล็กๆ ไม่สามารถมองเห็นรูปผลึกได้ด้วยตาเปล่า เช่น หินตาเสือ (Tiger's eye) ที่คนไทยเรียกว่า คดไม้สัก เป็นต้น
• แบบ Cryptocrystalline Quartz หรือที่เรียกว่า คาลเซโดนี Chalcedony เป็นควอตซ์ที่มีผลึกเล็กๆ ละเอียดรวมตัวกันเป็นจำนวนมาก ต่างจากแบบ Microcrystalline คือเป็นผลึกเล็กๆ มารวมกัน ไม่ใช่กลุ่มผลึก มีลักษณะเล็กกว่ากลุ่มผลึกนั่นเอง เช่น เจสเปอร์, เลือดพระลักษณ์ (Bloodstone) และอาเกท เป็นต้น.

เกร็ดความรู้เกี่ยวกับควอตซ์

เนื่องจากฝุ่นละอองที่มีอยู่ในอากาศก็มีแร่ควอตซ์ปะปนอยู่เช่นกัน ดังนี้หากใช้ผ้าทำความสะอาดเช็ดถูอัญมณีที่มีความแข็งน้อยกว่า 7 เช่น ไข่มุก งาช้าง อำพัน ซอยไซต์ ไดออปไซด์ หรือเพอริโดต์ เป็นต้น จะทำให้อัญมณีที่มีค่าความแข็งน้อยกว่าควอตซ์จะเป็นรอยขีดข่วนได้ ดังนี้จึงเป็นที่นิยมเชื่อถือกันว่า แร่ที่มีค่าความแข็งมากกว่า 7 จึงเหมาะสมกับการนำมาทำเป็นอัญมณี ยกเว้นที่แข็งน้อยกว่าแต่มีคุณสมบัติที่จะนำมาเป็นอัญมณีได้ ก็คือ มีความสวยงามที่โดดเด่น และเป็นที่นิยมตามแฟชั่น

รูปผลึกควอตซ์ ซึ่งพบได้ทั่วไป

• 
• 

แหล่งข้อมูล

• กรมทรัพยากรธรณี เก็บถาวร 2012-12-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ ควอตซ์